A muxitdinov, O. K. Qosimov

II.2. Eskiz loyiba
Avtomobilning asosiy parametrlari va ko‘rsatkichlarmi aniqlash, 
uning estetik va ergonomik ko‘rsatkichlarini belgildsh, konstraksiya- 
ning asosiy sxemalarini qabul qilish eskiz loyihada amalga oshiriladi.
Eskiz loyihaning konstruktorlik hujjatlarini bajarishga talablar 
GOST 2.119-73da ko‘rsatilgan. Unga asosan eskiz loyihada quyids* 
masalalar yechiladi:
14

---

1) avtomobilning asosiy agregat va uzeilarini o ‘zaro joylashu- 
vining eng raaqbul variantini tanlash , haydovchi va yoMovchilaming 
avtomobilda joylashtirishni bir nechta variantlarini ishlab chiqish;
2) texnik 
topshiriqda 
ko‘rsatilgan 
talablarni 
bajarish 
imkoniyatlarini tahlil qilish, kerak bo‘lsa qo‘shimcha takliflar ishlab 
chiqish;
3) texnik topshiriqda ko‘rsatilgan ishonchlilik ko‘rsatkichlarini 
ta’minlovchi texnik qarorlar qabul qilish;
4) estetik va ergonomik talablarni bajarilishi bo‘yicha avtomobilni 
baholash, shu maqsadda avtomobilning maketini tayyorlash;
5) agregat, uzel va detallar bo‘yicha maqsadga muvofiq boMgan 
unifikatsiya darajasini aniqlash;
6) maxsus korxonalarda tayyorlanadigan agregat va uzellarga 
texnik talablar ishlab chiqish, shuningdek qoMlanilishi moMjallana- 
yotgan yangi materiallarga ham talablar ishlab chiqish.
Eskiz loyiha avtomobilning umumiy chizmasi va izohnomadan 
tashkil topgan. Umumiy chizmada avtomobilning kuch agregati 
(dvigatel, ilashish mexanizmi va uzatmalar qutisi) va yetakchi 
ko‘priklaming dastlabki gabarit va ulanuvchi oMchamlari yordamida 
avtomobilning umumiy chizmasi chiziladi. Chizmada asosiy agregat va 
uzellaming gabarit, ulanuvchi va o ‘matiluvchi oMchamlari, ressora- 
langan va ressoralanmagan qismlar orasidagi oMchamlar, kardan 
vallarining o ‘matilish burchaklari, ko‘priklar va yoM orasidagi masofalar 
kiritiladi. Chizma yordamida avtomobilning umumiy gabarit oMcham­
lari, kompanovka sxemalari aniqlanadi va avtomobil o‘qlariga to‘g‘ri 
keladigan massalar dastlabki tahlil qiiinadi.
Chizmada avtomobilning yonidan va yuqoridan ko‘rinishi, kerakli 
qirqimlar ko‘rsatiladi. yengil va yuk avtomobillar chapga, avtobuslar esa 
o‘ngga qarab (eshiklarini ko'rsatish uchun) harakatlanayotgani 
ko‘rsatiladi. Avtomobil toMa yuklangan holatda ko‘rsatiladi. Chizma 
YESKD talablari bo‘yicha 1:5 yoki 1:10 masshtablar da chiziladi. 
Agregat va uzellar kontur chiziqiarda ko‘rsatiladi.
Eskiz loyihaning izohnomasida quyidagi boMimlar boMishi kerak: 
loyihalanayotgan avtomobilning vazifasi va ishlatilish sohasi; texnik 
tasnifi; qabul qilinayotgan kompanovka qarorlarining asoslanishi; hisob- 
kitoblar; agar maket tayyorlangan boMsa, uning fotorasmlari; tajriba 
natijalari.