Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

Э н г қадим и й м адан и ят ўчоғларидан ҳи собланган
Ўрта О си ё ва б е п о ё н Е в р ооси ё даш тларида эр ам и здан
авваизги III м ин г й илликда ҳи н дев р оп а тил туркумига
о и д тилларда гапирадиган ж уда кўп кўчманчи қабила-
лар ва ўтр оқ элатлар яш аган. Урал тоғларидан Ҳ и н д
дарёси гач а к енг терр иторияда яш аган м азкур қабила ва
элатлар ф ақат тили ж иҳати дан ги н а эм а с, хўж алик ф а о ­
ли яти , м адани яти , келиб чиқиш и ж иҳатидан ҳам ум у-
м ий би рли кк а эга бўлганлиги ан ик дан ган. Бу этн и к
гуруҳ ўша даврда ўзларини «арий» (яъни би р уруғ одам -
лари ) д е б аталган қисм лари қўш ни х а л ^ а р тарихида
м уҳим роль ўй наган. Д ар ё қирғоқларида, ж умладан Аму
ва С ир бўйларида яш овчи «арийлар» деҳқ он ч и л и к , тош ,
м ис ва ж ез қуроллар иш лаб чиқариш билан шуғулланган
бўлса, қўш ни кўчм анчи «арийлар» чорвачилик билан
ш уғулланганлар. Ш у б ҳ а си з м азкур ж ам иятлар м уайян
қ онун -қ оидалар ва одат нормалари асоси д а бош қарилиб
турган илк давлатчилик тузум ига ва ҳарбий куч га эга
бўлганлар.
Э р ам и здан аввалги III м ин г йиллик охирларида
ф ан д а ск и ф -са р м а т , сак -м ассагет н ом и би л ан машҳур
бўлган м азкур кўчманчи ва ярим ўтр оқ қабилалари-
н и н г би р қисм и Қ о зо ғи ст о н га , Ўрта О си ён и н г ш и м о ­
л и й қисм ига асосан Орол бўй и га ж ой л аш и б, ўзи га хос
ю ксак м аданият яратганлар. К ей и н ч ал и к кўҳна Х о ­
разм , М ар ғи ён а, С ўғди ён а ва Бақтрияда яш овчи ўтроқ
суғориладиган деҳқончилик билан ш уғулланувчи, қадим
хоразм ва сўғд тилларида гапирувчи халкдар билан
яқин алоқада бўлган сак -м ассагетлар бутун Я қин ва
Ўрта Ш арқни ларзага к елтириб турган. Геродот ва