А. Туркманов. “Бухгалтерия ҳисoби” фани бўйича ўқув-услубий мажмуа. – Тошкент: Иқтисодиёт, 2018 йил, 249 бет. Ғоя муаллифи: иқтисод фанлари доктори, профессор Б. Ю. Ходиев

Тўлов шакллари
деганда, одатда, ҳуқуқий меъёрларда кўзда тутилган, кредитор ҳисобига 
маблағларни ўтказиш усули, ҳисоб-китоб ҳужжати тури ва ҳужжатлар айланиш тартиби билан 
фарқланувчи нақд пулсиз тўловлар шартлари кўзда тутилади. 
Корхоналар ўртасидаги нақд пулсиз ҳисоб-китоблар:

тўлов топшириқномалари; 

чеклар; 

аккредитивлар; 

тижорат банклари векселлари; 

тўлов талабнома-топшириқномалари; 

тўлов талабномалари; 

инкассо топшириқномалари; 

режали тўловлар воситасида амалга оширилади. 
Маблағларни тўловчи билан олувчи ўртасидаги тўловлар шакли шартнома (
келишув
) 
билан белгиланади. 
Ҳисоб-китоб ҳужжатлари белгиланган стандартлар талабларига мувофиқ келиши ва 
ҳисоб-китоб ҳужжати номи, ҳисоб-китоб ҳужжати рақами, унинг ёзилган куни, ойи, йилини ўз 
ичига олиш керак. Кун рақамларда, ой сўз билан, йил рақамлар билан кўрсатилади, ҳисоблаш 
машиналарида тўлдириладиган тўлов ҳужжатларида ой рақамларида кўрсатилиши мумкин, 
тўловчи банкининг рақами, тўловчи банкининг номи кўрсатилади, тўловчи банкининг номи 
ўрнига ҳужжат матнида унинг фирма белгиси; тўловчининг номланиши, унинг банкдаги ҳисоб 
рақами;маблағ олувчининг номланиши, унинг банкдаги ҳисоб рақами; олувчи банкининг 
номланиши (
чекда кўрсатилмайди
), маблағ олувчи банкнинг рақами кўрсатилиши мумкин. 
Тўловчи ва маблағ олувчи номининг банклар ва мижозлар ишини қийинлаштирмайдиган 
оқилона қисқартирилишига йўл қўйилади, тўлов мақсади кўрсатилади (
чекда кўрсатилмаган
). 
Корхона ва ташкилотлар билан ҳисоб-китобларда улар ўртасида кўзда тутилган тўлов 
шаклига боҒлиқ ҳолда ҳужжатлар қўлланади. Агар шартномада корхонанинг ўзи қарзини мол 
етказиб берувчилар, пудратчилар ва турли ташкилотларга ўтказиши кўзда тутилган бўлса, 
тўлов топшириқномаси ёзилади.