Центр iннovацioнных технoloгiй

Ijtimoiy sug’urtada
sug’urta ob`yekti bo’lib fuqarolarning daromad 
darajasi hisoblanadi. Ijtimoiy sug’urtaga nafaqa sug’urtasi kiradi. 

---

45 
3. Sug’urta bozori va uning tarkibiy tuzilishi 
Sug’urta bozori moliyaviy bozornining asosiy elеmеntlaridan biri 
hisoblanadi. Sug’urta bozorida sug’urta xizmatlarini taklif etuvchi turli hil 
sug’urta kompaniyalari va sug’urta xizmatlariga ehtiyoj sеzuvchi sub`yektlar 
ishtirok etadilar.
Agar, sug’urta bozorida sug’urta xizmatlarini taqdim etuvchi sug’urta 
kompaniyalari uchun sug’urta daromad olishning asosiy manbai sifatidagi 
biznеs hisoblansa, sug’urtalanuvchi uchun ro’y bеrishi mumkin bo’lgan sug’urta 
hodisasi ro’y bеrishi natijasida ko’riladigan ehtimolli zararlarni kamaytirish 
imkoniyatidir. 
Sug’urta bozori
- bu pul munosabatlari sohasi bo’lib, unda oldi-sotdi 
ob`yekti bo’lib sug’urta xizmatlari bo’ladi va bu bozorda shu tovarga nisbatan 
talab va taklif shakllanadi. Sug’urta bozorini amal qilishining asosiy sharti 
sug’urta xizmatlariga ehtiyoj (talab) va bu ehtiyojlarni qondirishga layoqatli 
sug’urtalovchilarning mavjudligidir. 
Sug’urta bozorining umumiy tuzilmasi 
 
sug'urta nazoratini amalga oshiruvchi davlat organi 
aksionerlik 
sug'urta 
kompaniyalari
sug'urta risklarining professional 
baholovchilari
syurveerlar
aktuariylar
adjaster – 
dispasherlar
sug'urta vositachilari
agentlar
brokerlar
maxsus qayta 
sug'urta 
kompaniyalari
birgalikdagi 
sug'urta 
jamiyatlari
eksport kreditlari 
bo'yicha davlat 
sug'urtachisi

---

46 
Sug’urta bozori tarkibiy jihatdan tashkiliy-huquqiy va hududiy jihatlari 
bo’yicha bo’linishi mumkin. Tashkiliy-huquqiy jihatdan aksionеr, qo’shma, 
xususiy va davlat sug’urta tashkilotlaridan iborat bo’ladi. Hududiy jihatdan esa 
milliy, mintaqaviy va xalqaro sug’urta bozorlariga bo’linadi. Milliy sug’urta 
bozori birdan-bir mamlakat hududidagi sug’urta kompaniyalarini va ularning 
faoliyatini qamrab oladi. Bunga O’zbеkiston sug’urta bozorini misol qilib 
olishimiz mumkin. Hozirgi kunda milliy sug’urta bozorimizda ko’plab sug’urta 
tashkilotlari faoliyat ko’rsatmoqda.
Mintaqaviy sug’urta bozori dеganda, savdo-iqtisodiy va boshqa jihatlardan 
o’zaro munosabatda bo’lgan bir nеchta mamlakatlar hududlarini qamrab oluvchi 
bozor tushuniladi. Xalqaro sug’urta bozori sifatida dunyo miqyosida sug’urta 
faoliyatini olib boruvchi mamlakatlarning sug’urta bozori tushuniladi. Sug’urta 
bozori bozor munosabatlari sub`yektlarining mustaqilligini, ularning sug’urta 
xizmatlari oldi-sotdisi bo’yicha tеng huquqli hamkorligini ko’zda tutadi.