16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
IJTIMOIY – GUMANITAR FANLARNI O‘QITISHDA ILG‘OR PEDAGOGIK 
TEXNOLOGIYALARDAN UNUMLI FOYDALANISH. VERTUAL SAYOHAT 
METODI
Irbolayeva Iroda Sodiqjonovna
Namangan viloyati To‘raqo‘rg‘on tumani 
5- umumta’lim maktabi o‘qituvchisi
Telefon: [phone]
[e-mail]
Annotatsiya: 
Ushbu.maqolada.bugungi.kunda.umumta’lim.maktablarida.ijtimoiy.fanlarni.
o‘qitishda. hali. ommalashib. ulgurmagan,. qolaversa,. juda. ham. samarali,. innovatsion. ta’lim.
metodlari.haqida.turli.misollar.asosida.ma’lumotlar.keltirilgan..
Kalit so‘zlar:
.innovatsion.texnologiyalar,.aqliy.potentsialni.rivojlantirish,.mavzuga.vertual.
sayohat,.vertual.sayohat.darslarini.qo‘llash.yutuqlari.va.qo‘llab.bo‘lmaydigan.mavzular.
Bugungi.kunda.ta’lim.o‘qituvchi.va.o‘quvchining.tez.o‘zgarayotgan.jamiyatda.yashashi.
uchun.zaruriy.hayotiy.ko‘nikma.va.malakalarni.shakllantiruvchi.istiqbolli.jarayondir..Bugungi.
kunda respublikamizda olib borilayotgan ta’limga oid keng ko‘lamli islohotlar bolalar va 
o‘smirlarning sifatli ta’lim olishiga, dars mashg‘ulotlarining innovatsion tehnologiyalar 
asosida. tashkil. etilishiga. va. davlat. ta’lim. standartlari. talablarining. to‘liq. bajarilishiga.
qaratilgan..Shu.bilan.birga,.o‘qituvchilar.uchun.qulay.mehnat.sharoitini.yaratish,.ularning.
darslarni noan’anaviy usullarda olib borishga intilishi va bunga erishishi uchun kerak bo‘lgan 
barcha.resurslar.va.sharoitlarni.yaratib.berish.lozim,.albatta..
Maqolamiz. mavzusida. keltirib. o‘tilganidek,. firklarimiz. hali. ko‘pchilikka. ommalashib.
ulgurmagan.pedagogik.metodlar.haqida..Zamonaviy,.noan’anaviy.darslar.shunday.darslarki,.
unda.o‘qituvchi.o‘quvchining.mavjud.imkoniyatlaridan.ustalik.bilan.foydalanib,.uning.aqliy.
potentsialini. ishga. solib,. rivojlanishini. ta’minlaydi.. Bu. o‘quvchining. bilimlarini. chuqur.
o‘zlashtirishga.va.ma’naviy.barkamollik.sari.qadam.tashlashiga.yordam.beradi.
Bugungi. kunda. o‘qituvchi. o‘zining. dars. jarayonida. oldiga. qoygan. maqsadlariga. to‘la.
erishish.uchun.ko‘mak.beruvchi.dars.usullaridan.biri.bu.–.“vertual.sayohat”.dars.usulidir..
Vertual sayohat darslarini o‘tishda o‘qituvchi o‘z ustida ko‘proq ishlashi va zamonaviy 
axborot. texnologiyalaridan. unumli. foydalanishni. o‘zlashtirishi. lozim.. Bu. dars. metodini.
barcha dasrlarda qo‘llash mumkin, lekin hamma mavzularda ham qo‘llash samara bermasligi 
mumkin..Vertual.sayohat.dars.usuli.ko‘proq.davlatlar.va.shaharlar.tarixi,.qadimgi.odamlar.
turmush.tarzini.o‘rganishda.samarali.usuldir..Bu.usulda.5-6-sinflar.o‘rtasida.“Olovuddinning.
sehrli. chirog‘i”ni. ishqalab,. Ibn. Xattobni. shakllantirib,. uni. soqolidan. uzib. puflab,. “uchar.
gilam”ga o‘tirib yoki turli shaharlardan “mehmon-mehmon” ko‘rinishida ushbu dars usulini 
qo‘llash. mumkin.. Yuqori. sinf. o‘quvchilari. o‘rtasida. esa. samalyot. yoki. poezdda. hayolan.
sayohat. qilish,. “vaqt. mashinasi”. orqali. (kimyo. faniga. bog‘lab)tarixga. qaytish. usullaridan.
foydalanish.ijobiy.natijalar.beradi.
Masalan,. 5-sinf. o‘quvchilari. bilan. o‘tgan. mavzu. “O‘zbekistonning. eng. qadimiy. tarixiy.
shaharlari”. bo‘lib,. yangi. mavzu:. “Toshkent. 2200. yoshda”. bo‘lganda:. “mehmon-mehmon”.
usuli. juda. qo‘l. keladi.. O‘tgan. mavzuni. mustahkamlashda. Samarqand,. Buxoro,. Xivalik.
mehmonlarni.poytaxtimiz.Toshkent.shahriga.taklif.qilib,.ularni.“mehmon”.qilish.jarayonida.
tarixlarini.tinglash.va.aniq,.chiroyli.ma’lumotlar.uchun.rag‘bat.kartochkalari.bilan.taqdirlab.

---

375
10
borish.darsda.o‘quvchilarni.yanada.faol.ishtiroklariga.yordam.beradi.
Yuqori. sinflarda. esa. ,. masalan,. “XVI-XVIII. asrlarda. Hindiston”. mavzusida. “vaqt.
mashinasi”da.vertual.sayohat.darsi.uyushtirish.mumkin.bo‘lib,.unda.o‘tgan.mavzu:.Rossiya.
imperiyasining tashkil topishi mavzusini “Cho‘qqiga intilamiz” usulidan foydalanib, 
mustahkamlab. olib,. rossiyalik. ixtirochining. “vaqt. mashinasi”. orqali. hayolan. Hindistonni.
XVI-XVIII. asrlar. tarixiga. borib. qolishni. videoproektor. yordamida. amalga. oshiramiz..
Boburiylar. sulolasi. tarixini. o‘rganishda. tarixiy. filmlarni. namoyish. qilish. orqali. amalga.
oshiramiz.. Mavzuni. mustahkamlashda. “men. kimman”. usulidan. foydalanamiz.. Unda. dars.
davomida. eng. kam. ishtirok. etgan. o‘quvchilarni. yozuv. taxtasi. oldiga. chiqarib,. ularni. orqa.
yelkasiga. XVI-XVIII. asrlarda. Hindiston. hukmdorlari. ismini. yoki. rasmini. yozuv. taxtasi.
yonidagi. o‘quvchiga. ko‘rsatmagan. holda. ilamiz.. Partada. o‘tirgan. o‘quvchilar. esa. bu.
hukmdorlarni. ismini. aytib. yubormagan. holda. ualar. haqida. ma’lumotlar. berishadi.. Qaysi.
hukmdor. ekanligini. topgan. o‘quvchiga. ramziy. “toj”. kiydirish. bilan. taqdirlanadi.. Ko‘p.
ma’lumotlar bergan o‘quvchilarga rag‘bat kartochkalari beriladi
Vertual sayohat metodi huquq darslarida “Mahalliy davlat hokimyat organlari”, 
“fuqarolarni o‘zini-o‘zi boshqarish” kabi mavzularda, Milliy istiqlol g‘oyasi darslarida 
“Tarixiy.yodgorliklar”,.“Tarixiyt.xotirani.tiklashda.san’atning.ahamiyati”.mavzularida.keng.
foydalanish.mumkin.
Vertual.sayohat.usulini.tarixiy.urushlarda,.milliy-ozodlik.kurashlarida.qo‘llash.samarasiz.
bo‘lishi. mumkin.. Bu. darslarimizni. tushuntirishda. an’anaviy. dars. usullaridan. foydalanish.
maqsadga. muvofiq. boladi.. Chunki,. hikoyalash,. savol-javob. usullari. ham. eng. samarali.
uslardan bo‘lib, bu mavzularda zamonaviy usulning “vertual sayohat” tariqasida o‘tilishi 
mutlaqo.tushunarsiz.bo‘lib.qolishi.mumkin.
Eng muhimi o‘qituvchi uchun bu usul va metodlardan unumli foydalanish, to‘g‘ri usul 
tanloviga.bog‘liqdir.
foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro‘yhati
1.. Turg‘unov. S.T.. . va. boshqalar.. Oqituvchilarning. kasbiy. mahorati. va. kompetentligini.
rivojlantirish.-T.:.“Sano-standart”,.2012.
2.. Umumta’lim. maktablari. uchun. o‘quv. modullari.. Samarali. maktab. va. hamkorlik.
madaniyati..2.modul..-T.:2010.
3..Namangan.VXTXQTUMOI.ijtimoiy-iqtisodiy.fanlar.kafedrasi.ilmiy-uslubiy.to‘plamlari.
metodik.qo‘llanma.va.maqolalari,.2018-2019.
4.www.ziyonet.uz..

---

376