Abdulla sher axloqshunoslik

1 M.Z. Qutqu. Jo‘mardlik. A.Abdullo taijimasi. «Sirli olam» jurnali, 1999, 6 son.
2 M.A. Jo'shan. T a sa w u f va nafs tarbiyasi. N .Hasan tarjimasi. Т., «ChoMpon»,
1998, 79-b.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ta saw u f ahli adabiyot ham da musiqa, m e’morlik va boshqa san’at 
sohalariga homiylik qilganini misollar bilan isbotlab beradi.
M ahm ud As’ad Jo ‘shon tasaw ufning axloqiy mohiyatini ta’kidlar 
ekan, shunday deb yozadi: 
'
«Axloq — fardiy emas, balki ijtimoiy hodisadir. Jamiyat mavjud 
bo'lm ay, inson yo!g‘iz o ‘zi yashasa edi, axloq degan narsaga hojat 
qolmagan b o ‘lardi. Axloq jam iyat hayotining ko‘rinishidir. Shunday 
ekan, axloq jamiyatning tartib-intizomga ega, kuchli ta ’sir ko‘rsatadigan, 
jam iyat nizom ining shaxslarga taalluqli m anbaini tashkil etadigan 
unsurdir. Shuning uchun axloqni yo‘lga qo‘ymay turib inson jamiyatga 
foyda berishi, axloqqa rioya qilmaydigan shaxslardan tashkil topgan 
jamiyatning ham muvafTaqiyatga erishuvi mumkin emas»1.
H am onki, tasawufning m ohiyatini tashkil etuvchi axloq xususiy 
hodisa emas ekan, demak, ta saw u f ham ijtimoiy qamrovga ega hodisa; 
u jam iyatda mavjud va jamiyat uchun katta ahamiyatga ega.
K o‘rib turibmizki, nisbatan yangi hisoblangan g ‘ayrizo‘ravonlik, 
hayotga ehtirom va naqshbandiya tariqatiga asoslangan zamonaviy yangi 
tasaw ufchilik axloqshunosligi kabi oqim lar bir-birini inkor etmaydi, 
aksincha to ‘ldiradi, boyitadi. Bu esa insoniyat jamiyatida axloqqa bo‘lgan 
munosabatning umumiylashib, global ahamiyat kasb etib borayotganidan 
dalolatdir.
Biz Eng yangi davr axloqshunosligi mavzuiga qisqacha to ‘xtalib 
o ‘tdik. Zero, u shunchalik rang-barang va miqyosliki, uni bir-ikki bob 
doirasida qamrab olish mushkul. Shu bois uning asosiy ta ’limotlari va 
yo‘naIishlarinigina nazardan o ‘tkazdik, xolos.