Arifmetik-mantiqiy qurilmalar va tezlashtirilgan ko‘chirish bloklari, matritsali ko‘paytirgichlar

umumiy maqsadlarga mo‘ljallangan registrlar 
(UMR) deb ataladi. 
Stekli tashkil etilgan protsessorlar
da akkumulyator ham, UMRlar ham mavjud emas. 
Oddiy hollarda ularning dasturiy-murojaat registrlari stek cho‘qqisi adresini (stek ko‘rsatgichi) 
va dasturning keyingi komandasi (komandalar hisoblagichi)ni ko‘rsatish, hamda protsessorning 
alohida qurilmalari holatlarini saqlash (holatlar registri) uchun xizmat qiladi. 
OQ tugunlari ishini boshqarish bilan boshqaruvchi qurilma (BQ) shug‘ullanadi. U 
ma’lum vaqt ketma-ketligida boshqaruv signallari ishlab chiqaradi, bu signallar ta’sirida OQ 
tugunlarida berilgan qayta ishlash dasturi amalga oshiriladi. Boshqaruv qurilmasi (kontroller) 
hisoblagich va takt signallar generatori (taymer)ga ega. BQ OQ bilan birgalikda protsessorni 
tashkil etadi. Mikrosxemalarda bajarilgan protsessor, 
mikroprotsessor 
deb ataladi. 
Kombinatsion turli MPli MP-tizim arxitekturasi 17.1-rasmda keltirilgan. 
17.1-rasm. MP-tizim tuzilmasi. MP 
quyidagi tugun va bloklardan tashkil topgan: 
1.
Arifmetik-mantiqiy qurilma 
(AMQ). Bu qurilma bevosita ikkilik kodida 
ifodalangan sonlar va adreslar ustidan arifmetik va mantiqiy amallarni bajaradi. Odatda 
siljituvchi registrli AMQlar qo‘llaniladi. 
2.
Boshqaruv qurilmasi 
(BQ). BQ AMQ va MP-tizimning boshqa bloklari ishini 
boshqaradi. U ketma-ketli qurilma bo‘lib, mantiqiy elementlar (apparat tashkil qilinish) yoki 
DXQ, DMMlarda (mikrodasturiy tashkil qilinish) bajariladi. BQsi xotira blokidan kelayotgan 
komandalar asosida ishlaydi. 

---

3.
Registrlar bloki 
(R). Joriy ma’lumotni o‘ta operativ saqlash uchun xizmat qiladi. 
Bajaradigan amaliga ko‘ra bloklar quyidagi registrlarga ega: 
a)