“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Oddiy hukmlarda terminlar hajmi. 
Yuqorida ko‘rsatilgandek, oddiy hukmlar sub’ekt 
va predikatdan iborat bo‘ladi. Ular hajmi jihatdan xarakterlanadi. Hukm terminlari ikki xil 
hajmda bo‘lishi mumkin: to‘la hajmda olingan va to‘la hajmda olinmagan. Agar hukm termini 
bir turkum predmetlarning hammasini ifodalagan bo‘lsa, to‘la hajmda olingan bo‘ladi, aks holda 
to‘la hajmda olinmagan bo‘ladi. Umumiy tasdiq hukmlarda sub’ekti to‘la hajmda olingan, 
predikat bir xil hukmlarda to‘la olingan, boshqalarida to‘la hajmida olinmagan bo‘ladi. Masalan, 
«Hamma talabalar O‘zbekiston tarixini o‘rganadilar». Bunda talabalarning hammasi fikr 
qilingani uchun sub’ekt to‘la hajmda olingan, O‘zbekiston tarixini o‘rganuvchilar esa faqat 
talabalar emas, ular bilan birga yana boshqalar ham bor, shuning uchun predikat to‘la hajmda 
olinmagan. «Hamma oddiy hukmlar ikkita termindan iborat» kabi hukmlarda sub’ekt to‘la 
olingan, predikat ham to‘la, chunki ikkita termindan iborat faqat oddiy hukmlarning o‘zlaridir. 
Juz’iy tasdiq hukmlarning sub’ekti to‘la olinmagan predikati bir xil hukmlarda to‘la, 
boshqalarida to‘la olinmagan bo‘ladi. Masalan, 
J 
«Ba’zi spektakllar zamonaviy mavzularga 
bag‘ishlangan», bunda sub’ekt ham, predikat ham to‘la hajmda olinmagan. 
J 
«Ba’zi odamlar 
ikkita chet tilini biladi» kabi hukmlarda sub’ekt to‘la emas, predikat to‘la olingan, chunki chet 
tilini biladiganlar hammasi odamlardir. YAkka tasdiq hukmlarning sub’ekti va predikati to‘la 
hajmda olingan bo‘ladi. YAkka hukm sub’ektida bir predmet bir individ sifatida olingani uchun 
umumiy hukm singari sub’ekti to‘la bo‘ladi. Predikati umumiy hukmning birinchi xili singari 
to‘la olingan bo‘ladi. Masalan, 
E 
«hech bir jism tinch turmaydi». Juz’iy inkor hukmlarda sub’ekt 
to‘la olinmagan. Masalan, 
O 
«Ba’zi talabalar kutubxonalarga a’zo emas». YAkka inkor 
hukmlarning sub’ekti ham, predikati ham to‘la hajmda olingan bo‘ladi. Masalan, «Bu odam oliy 
ma’lumotli emas» hukmlarda terminlar hajmini yaxshiroq tushunish uchun doiralardan 
foydalanamiz.