O’zbekiston respublikasi qurilish vazirligi toshkent arxitektura – qurilish instituti

Xulosa va takliflar ………………………………………….……37 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati ...……………………….….39 

---

- 4 - 
KIRISH
Kishilarning moddiy va ma'naviy ehtiyojlari orasida turar-joyga 
bo'lgan ehtiyoj eng birinchi va asosiy ehtiyojlardan biri hisoblanadi. Zero, 
turar-joyga nisbatan ehtiyoji qondirilmasdan turib inson xotirjam hayot 
kechirish va o'zini erkin his qilish imkoniyatiga ega bolmaydi.
Fuqarolarning turarjoyga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish bilan 
bog‘liq ijtimoiy munosabatlar hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida 
yangicha ko'rinish va mazmun kasb etganligini ta'kidlab o'tish joiz.
Bozor munosabatlari sharoitida kishilardagi boqimandalik tuyg'usi 
barham topa boshlashi bilan birgalikda davlatga tegishli bo‘lgan turarjoy 
binolarning katta qismi xususiylashtirildi. Shuningdek, xususiy 
mulkchilikka keng e'tibor berilishi munosabati bilan turarjoylarni 
xususiylashtirish yakka tartibda uy-joy qurish, davlatga tegishli bolmagan 
turli tashkilotlarning turarjoy-larni qurishi va ulami sotishi turar-joy 
huquqi fanining tushunchasi, maqsadi va vazifalarining tubdan 
o‘zgarishiga olib keldi. Jumladan, bozor munosabatlari sharoitidagi turar-
joy munosabatlarini tartibga soluvchi yangi qonunchilik tizimining 
shakllanishi ham turar-joy huquqi fanining tushunchasi, predmeti va 
maqsadini aniqlash zaruratini qo‘ymoqda.
Ma’lumki, turar-joyga bo‘lgan ehtiyoj huquq subyektlari orasi-
dan faqat fuqarolargagina xosdir. Shu munosabat bilan fuqarolargina 
turarjoyda istiqomat qilish huquqiga egalar. Garchi turar-joyga nisbatan 
mulk huquqi huquq subyektlarining har biriga tegishli bo‘lsa-da, 
turarjoylardan 
foydalanish 
faqatgina 
fuqarolarning 
yashashiga 
qaratilishi lozim.
Shuningdek, turar-joy munosabatlari tizimida fuqarolarga qulaylik 
tug'dirish uchun zarur bo'lgan kommunal xizmatlar, turar-joylarni tabiiy 
gaz elektr va issiqlik energiyasi, sovuq va issiq suv bilan ta'minlash kabi 
niunosabatlar mavjudki, mazkur ijtimoiy - iqtisodiy, huquqiy 
munosabatlar ham turar-joy huquqi sohasi uchun muhim ahamiyatga ega.

---

- 5 - 
Ushbu holatlardan kelib chiqib aytish mumkinki, uy-joy huquqi 
deganda huquq subyektlarining turar joylarga nisbatan mulk huquqi, 
fuqarolarning turarjoylarda istiqomat qilishlari va davlat organlarining 
turar-joy sohasidagi vakolatlari bilan bog’liq munosabatiarni tartibga 
soluvchi huquq normalari yig‘indisi tushuniladi.
Uy-joy huquqining vazifalari quyidagi maqsadlardan kelib chiqib, 
uy-joy munosaballarini tartibga solish hisoblanadi:
—fuqarolarning uy-joyga bo'lgan huquqini ta'minlash;
—uy-joy fondini saqlash va yaxshilash;
— uy-joy munosabatlari sohasidagi qonunchilik va huquqiy 
tartibot.
O'zbekiston Respublikasining uy-joy huquqini uch jihatdan kelib 
chiqib talqin etish mumkin:
1) huquq tizimirting bir qismi sifatida;
2) o'quv fani sifatida;
3) ilm-fanning bir yo‘nalishi sifatida.
E'tirof etish o‘rinliki, mutaxassislar orasida uy-joy huquqining 
huquqiy tabiati xususida yakdil fikrlar mavjud emas. Ayrim mutaxassislar 
uy-joy huquqining mustaqil roli mavjud emas, shu sababli u fuqarolik 
huquqining kichik sohasi, deb hisoblashadi. Biroq uy-joy huquqining 
O'zbekiston Respublikasi huquq tizimidagi mustaqil kompleks huquq 
sohasi sifatida e'tirof etish maqsadga muvofiqdir.
Huquq sohasi normalarining yig'inidisi va uning mustaqil 
ahamiyatining e'tirofi nima bilan belgilanadi? Har qanday huquq sohasi 
o‘zining mustaqil tartibga solish predmetiga ega va boshqa huquq 
sohasidan farq qiluvchi individual usullar va manbalari mavjud bo'ladi. 
Uy-joy huquqi mazkur barcha belgilarga ega.

---

- 6 - 
Shu jihatdan aytish mumkinki, uy-joy huquqi