6. Таълим соҳасини ривожлантириш

---

3
интеграцион 
таълим. 
Махсус 
таълим. 
6. Таълим соҳасини ривожлантириш 
бўйича 
хорижий 
тажрибалар: 
Модулли-кредит тизими. 
2 
2 
2 
Жами: 
14 
12 
4 
8 
2 
МАЪРУЗА МАШҒУЛОТЛАРИ МАЗМУНИ 
1- мавзу: Ривожланган мамлакатлар таълим тизимида замонавий 
ёндашувлар. Замонавий таълим ва инновaцион технологиялар 
соҳасидаги илғор хорижий тажрибалар.
Ривожланган мамлакатлар таълим тизимининг ўзига хосликлари. 
Замонавий таълим ва инновaцион технологиялар соҳасидаги илғор хорижий 
тажрибалар: blended learning (аралаш ўқитиш), маҳорат дарслари, вебинар, 
эвристик методлар ва бошқ. Замонавий таълимда тьютор, супервизор, 
фасилитатор, эдвайзер ва модераторлик фаолияти. Хориж таълим 
тажрибасида дифференциал таълим, интегратив ва масофавий таълим 
масалалари.
2-мавзу: Таълим соҳасини ривожлантириш бўйича хорижий 
тажрибалар. Модулли таълим тизимининг мақсади, вазифалари, 
мазмуни. Модулли-кредит тизими.
Хорижий мамлакатлар таълим тизимида замонавий ёндашувлар: 
Болонья декларацияси ва Европа ягона таълим муҳити. Модулли таълим 
мақсади ва вазифалари, мазмуни, моҳияти. Модулли таълим тамойиллари. 
Модул блоклари. Модулли-кредит тизими моҳияти. ЕСТS кредитлари. 
ЕСТSнинг асосий тамойиллари. ЕСТSнинг хусусиятлари. Кредитларни 
тақсимлаш ва ЕСТS ўқув режаларига ўтиш методикаси. 

---

3
АМАЛИЙ МАШҒУЛОТЛАР МАЗМУНИ 
1-амалий машғулот: 
Ривожланган давлатлар таълим тизимининг қиёсий 
таҳлили.
Иқтидорли ёшлар таълими - дифференциал таълимнинг 
асосий йўналиши сифатида. 
Япония таълим тизими. Жанубий Корея таълим тизими. Германия 
таълим тизими. Франция таълим тизими. Канада таълим тизими. Бельгия 
таълим тизими. АҚШ таълим тизими. Давлатлар таълим тизимининг қиёсий 
таҳлили. Иқтидорли ёшлар таълими.
2-амалий машғулот: 
Индивидуал ва дифференциал таълимнинг ўзига хосликлари. 
Тўлдирувчи таълим.
Чет эл таълим тараққиётининг асосий йўналишлари. Дифференциал 
таълим усуллари. Дифференциал уй вазифасини бериш усуллари. 
Дифференциал ижодий топшириқлар. Дифференциал баҳолаш усуллари. 
Дифференциал ёндашувни амалга ошириш талаблари.
Дифференция 
технологиясининг 
босқичлари. 
Дифференциал 
таълимнинг юзага келиш сабаблари. Индивидуал ва дифференциал ёндашув 
шахс ривожланишининг муҳим омили сифатида. Талабаларнинг қобилияти 
ва иқтидорига кўра индивидуал таълим имкониятлари. Тўлдирувчи таълим. 
3-амалий машғулот: 
Жаҳон мамлакатларида таълим тизимига замонавий ёндашувлар: 
интеграцион таълим. Махсус таълим. 
Интеграциялаштиришнинг 
моҳияти. 
Таълим 
мазмунини 
интеграциялаш.Таълимни интеграциялаш жараёнлари ва йўналишлари. 
Таълимда интеграция алоҳида олинган фан доирасида ички илмий 
ривожланиш 
сифатида. 
Интеграция 
таълим-тарбия 
жараёнини 
такомиллаштирувчи ва кўзланган натижани кафолатловчи шарт-шароит ва 

---

3
усуллар йиғиндиси. Мутахассисликка оид фанлар интеграцияси. Ингеграция 
- синтезнинг юқори даражаси. Махсус таълим. 
4-амалий машғулот: 
Таълим соҳасини ривожлантириш бўйича хорижий тажрибалар: 
Модулли-кредит тизимининг мазмун моҳияти. 
Кредитларни ҳисоблаш ва уларни ўқув фаолиятлари турлари, блоклар ва 
алоҳида фанлар бўйича тақсимлашда ўтиш коэффициентини аниқлаш. Жаҳон 
олий таълим тизимида кредит тизими турлари. Кредит тизими таълим 
натижаларини кўрсатувчи ўлчов бирлиги сифатида. 
ЎҚИТИШ ШАКЛЛАРИ 
Мазкур модул бўйича қуйидаги ўқитиш шаклларидан 
фойдаланилади: 
-
маърузалар, 
амалий 
машғулотлар 
(маълумотлар 
ва 
технологияларни англаб олиш, ақлий қизиқишни ривожлантириш, назарий 
билимларни мустаҳкамлаш); 
-
давра суҳбатлари (кўрилаётган лойиҳа ечимлари бўйича таклиф 
бериш қобилиятини ошириш, эшитиш, идрок қилиш ва мантиқий хулосалар 
чиқариш); 
-
баҳс ва мунозаралар (лойиҳалар ечими бўйича далиллар ва 
асосли аргументларни тақдим қилиш, эшитиш ва муаммолар ечимини топиш 
қобилиятини ривожлантириш). 
БАҲОЛАШ МЕЗОНИ 
№ 
Баҳолаш турлари 
Максимал 
балл 
Баллар 
1 
Кейс топшириқлари 
2.5 
1.2 балл 
2 
Мустақил иш 
топшириқлари 
0.5 балл 
3 
Амалий топшириқлар 
0.8 балл 

---

3
II. 
МОДУЛНИ ЎҚИТИШДА ФОЙДАЛАНИЛАДИГАН ИНТЕРФАОЛ 
ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ. 
1. Хулосалаш» (Резюме, Веер) методи 
Методнинг мақсади: Бу метод мураккаб, кўптармоқли, мумкин қадар, 
муаммоли характеридаги мавзуларни ўрганишга қаратилган. Методнинг 
моҳияти шундан иборатки, бунда мавзунинг турли тармоқлари бўйича бир 
хил ахборот берилади ва айни пайтда, уларнинг ҳар бири алоҳида 
аспектларда муҳокама этилади. Масалан, муаммо ижобий ва салбий 
томонлари, афзаллик, фазилат ва камчиликлари, фойда ва зарарлари бўйича 
ўрганилади. Бу интерфаол метод танқидий, таҳлилий, аниқ мантиқий 
фикрлашни 
муваффақиятли 
ривожлантиришга 
ҳамда 
ўқувчиларнинг 
мустақил ғоялари, фикрларини ёзма ва оғзаки шаклда тизимли баён этиш, 
ҳимоя қилишга имконият яратади. “Хулосалаш” методидан маъруза 
машғулотларида индивидуал ва жуфтликлардаги иш шаклида, амалий ва 
семинар машғулотларида кичик гуруҳлардаги иш шаклида мавзу юзасидан 
билимларни мустаҳкамлаш, таҳлили қилиш ва таққослаш мақсадида 
фойдаланиш мумкин.
Методни амалга ошириш тартиби:
тренер-ўқитувчи иштирокчиларни 5-6 кишидан иборат кичик 
гуруҳларга ажратади;
тренинг мақсади, шартлари ва тартиби билан иштирокчиларни 
таништиргач, ҳар бир гуруҳга умумий муаммони таҳлил қилиниши 
зарур бўлган қисмлари туширилган тарқатм 
ҳар бир гуруҳ ўзига берилган муаммони атрофлича таҳлил қилиб, 
ўз мулоҳазаларини тавсия этилаётган схема бўйича тарқатмага ёзма 
баён қилади;
навбатдаги босқичда барча гуруҳлар ўз тақдимотларини 
ўтказадилар. Шундан сўнг, тренер томонидан таҳлиллар 
умумлаштирилади, зарурий ахборотлр билан тўлдирилади ва мавзу 

---

3
Намуна:
Дифференциал, интеграцион, масофавий таълим 
Дифференциал т. 
Интеграцион таълим 
масофавий таълим 
афзаллиги 
камчилиги 
афзаллиги 
камчилиги 
афзаллиги 
камчилиги 
Хулоса: 
2. «ФСМУ» методи
Технологиянинг мақсади: Мазкур технология иштирокчилардаги 
умумий фикрлардан хусусий хулосалар чиқариш, таққослаш, қиёслаш орқали 
ахборотни ўзлаштириш, хулосалаш, шунингдек, мустақил ижодий фикрлаш 
кўникмаларини шакллантиришга хизмат қилади. Мазкур технологиядан 
маъруза машғулотларида, мустаҳкамлашда, ўтилган мавзуни сўрашда, уйга 
вазифа беришда ҳамда амалий машғулот натижаларини таҳлил этишда 
фойдаланиш тавсия этилади.
Технологияни амалга ошириш тартиби: 
-
қатнашчиларга мавзуга оид бўлган якуний хулоса ёки ғоя таклиф 
этилади; 
-
ҳар бир иштирокчига ФСМУ технологиясининг босқичлари 
ёзилган қоғозларни тарқатилади: 
-
иштирокчиларнинг муносабатлари индивидуал ёки гуруҳий 
тартибда тақдимот қилинади. 
ФСМУ таҳлили қатнашчиларда касбий-назарий билимларни амалий 

---

3
машқлар ва мавжуд тажрибалар асосида тезроқ ва муваффақиятли 
ўзлаштирилишига асос бўлади. 
Намуна. 
Фикр: “Япония таълим тизими энг самарали таълим тизимларидан 
биридир. ”. 
Топшириқ: Мазкур фикрга нисбатан муносабатингизни ФСМУ орқали 
таҳлил қилинг. 
3. “КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ” 
Концептуал жадвал ўрганилаётган ҳодиса, тушунча, фикрларни икки ва 
ундан ортиқ жиҳатлари бўйича таққослашни таъминлайди. Тизимли 
фикрлаш, 
маълумотларни 
тузилмага 
келтириш, 
тизимлаштириш 
кўникмаларини ривожлантиради. 
Тингловчилар: 
1. 
Концептуал 
жадвални 
тузиш 
қоидаси билан 
танишадилар. 
Таққосланадиганларни аниқлайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар 
бўйича хусусиятларни ажратадилар 
2. Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар: 
- узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; 
- ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар 
ёзилади. 
3. Иш натижаларининг тақдимоти. 
«Иқтисодий ривожланган хорижий давлатларда таълим тизими» 
мавзусидаги концептуал жадвал (лавҳа)
Иқтисодий 
ривожланган 
хорижий 
давлатлар 
(ўқитувчи ва