N. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova, X. Z. Ismatullayeva tikuv chilik

103

---

93-rasm
Kiyim etagiga bezak m ag‘iz yoki beyka q o ‘yib tikiladigan b o ‘lsa 
(93-rasm , j,z), maxsus buklagich yordam ida bir ignali yoki q o ‘sh 
ignali m ashinada bostirib tikiladi, yoki universal m ashinada oldin 
kiyim etagining teskarisiga m ag‘iz o ‘ngini q o ‘yib, ulab olinadi (93- 
rasm, i). Keyin mag‘izni asosiy detal o ‘ngiga qaytarib, ochiq qirqimini 
bukib bostirib tikiladi.
5.17.K o‘yIakni so ‘ngi pardozlash va so ‘ngi namlab-isitib ishlash
K o‘ylakda izmalar m oljallangan b o ‘lsa, andaza q o ‘yib izma joylari 
belgilanadi va maxsus m ashinada y o ‘rmaladi. Ipli izm alar 3-4 qavat
104

---

ip tortib, keyin uni xalqa qaviq solib yo‘rm ash yo ‘li bilan q o ‘lda 
hosil qilinadi. Bunday izm alam ing uzunligi tu g m alar o ‘lcham iga 
bog‘liq b o ‘ladi. T em ir ilgaklam ing izmalari esa 0,4 -0 ,5 sm b o ‘ladi, 
kiyimni tikib b o ‘lgandan keyin ortiqcha ip la r qirqib tashlanadi, 
ko‘ylakning o ‘ngidagi b o ‘rlangan chiziqlar o ‘chirib tashlanadi.
N am lab - isitib ishlov berish u ch u n oldin d etallarning (bort, 
belbog‘, yoqa) chetlari nam lab to ‘g ‘rilanadi va b atam om quriguncha 
dazm ollanadi. K iyim ning choklari yorib dazm ollanadi, taxlam alari, 
b o ‘rtm a choklari dazm ollanadi.
K o'ylaklam i so‘ngi dazm ollashni bug‘li havo m anekenida bajarish 
ham mum kin.
K o‘ylak te sk a risid a n d a z m o lla n a d ig a n b o ‘lsa, d a z m o lm a to
ishlatilm aydi. 0 ‘ngidan esa oq gazlam adan d azm o lm a to q o ‘yib 
dazm ollanadi.
Yoqa, m anjet, belbog‘lar ostki to m o n idan dazm ollanadi.
105

---

ATAMALAR LUG‘ATI
D ekatirlash — gazlam a ustiga n am langan d azm olm ato quyib, 
gazlamani kirishtirish uchun dazmoilash.
D ekorativ ch iziq lar — koketka ch iziq lari, taxlam alar, m ayda 
taxlamalar, bo‘rtm a choklar va boshqa shu turdagi bezaklar.
Puxtalama — ustm a—ust tushgan baxyaqator, qaytma baxyaqator.
Mayda taxlama —buyumning o ‘ngi tom onida bostirib tikilgan mayda 
ensiz taxlamalar.
Kant - a g 'd arm a chokdagi bir detal ikkinchi detalga nisbatan 
baxyaqator ziyidan surilgan joy.
Yiltiroq - gazlama ustida nam lab-isitib ishlov berish natijasida hosil 
b o ‘lgan joy.
A dip qaytarm asi — bortning yuqori qismidagi qaytarilgan joyi 
(Laskan).
Model - k o ‘rinishi, shakli, materiali jihatidan yangi bo'lgan namuna.
Kertim — gazlamaning qirqimidan biroz kesib (3 mm) q o ‘yilgan 
jo y b o ‘lib, u n d a n d e ta l q irq im la rin i t o ‘g ‘ri b irik tirish u c h u n
foydalaniladi.
M ag‘iz — detal ziylarini ishlash uchun va bezak uchun ishlatiladigan 
gazlama tasmasi.
0 ‘tim — kiyimni old bo‘lagidagi kenglik q o ‘yimi, bu old b o ‘lak 
0
‘rtasidan bitta detal ikkinchi detal tom oniga o ‘tishi uchun beriladi.
C hok xaqi — detal kontur chizig‘idan qirqimigacha b o ‘lgan oraliq.
Q otirm a — astar bilan avra orasiga q o ‘yilgan material b o ‘lib, detalni 
yoki detal chetini qattiqroq qilish va shaklini saqlash uchun ishlatiladi.
D azm olm ato — detallarga nam lab-isitib ishlov berishda kiyim 
materiali kuymasligi uchun ishlatiladigan ip-gazlam a b o ‘lagi.
106

---

Kamartutgich — shim yoki palto belbog‘ini kiritib tutib turadigan
detal.
Kesim — yubka, palto orqa bo'lak etagi tomonidagi, yeng uchidagi 
bir ikkinchi detal tom onga o ‘tib turadigan ochiq joy (shlitsa).
107

---