Biologik faol moddalar texnologiyasi

FERMENTLAR KLASSIFIKATSIYASI 

Tarkibiga ko‘ra
Barcha fermentlar globulyar oqsillar bo‗lib uchlamchi yoki to‗rtlamchi strukturaga egadir.
Fermentlar oddiy faqatgina oqsildan tuzilgan bo‗lishi va murakkab tuzilishga ega bo‗lishi 
mumkin. 
Murakkab fermentlar oqsil va oqsil bo‗lmagan qismdan iborat bo‗ladi (oqsil qism – apoferment, 
oqsil bo‗lmagan qism –koferment deb nomlanadi). Koferment sifatida – E, K, B gurux vitaminlari 
ishtirok etadi
30
. 

Katalizlaydigan reaksiyasiga ko‘ra 
Fermentlar sinflarining nomi 
Katalizlaydigan reaksiyalarining turi 
KF 1. Oksidoreduktazalar
Oksidlanish qaytarish jarayonlarida ishtirok etadi. 
Elektronlarni tashishni ta‘minlaydi. Oksidlaydi yoki 
qaytaradi.
KF 2.Transferazalar
Bir molekuladan ikkinchi molekulaga kimyoviy 
guruxlarni tashilishini katalizlaydi (kinazalar)
KF 3. Gidrolazalar
Murakkab organik birikmalarni kimyoviy bog‗larini 
gidrolizini ta‘minlaydi.
30
Omura S. 2008.
Cerulenin. In: Lowenstein, J. M. (editor), Methods in Enzymology, Vol._72, pp. 
520-532. Academic Press, New York. 

---

95 
KF 4. Liazalar
Murakkab organik birikmalarda kimyoviy bog‗larni 
gidrolisiz qo‗sh bog‗ xosil bo‗lishi bilan va qaytar 
reaksiyalarni katalizlaydi
KF 5. Izomerazlar
Substrat 
molekulasida 
struktur 
va 
geometrik 
o‗zgarishlarni katalizlaydi, izomer shakli hosil bo‗ladi
KF6. Ligazalar (sintetazalar)
SS, SS, SO, SN va boshqa kimyoviy bog‗larni
uzilishini katalizlaydi. Bu reaksiyalarqo‗sh bog‗ hosil
bo‗lishi bilan boradi yoki qo‗sh bog‗ o‗rnida guruxlarni 
birikishi mumkin.
Fermentlarning moddalar almashinuv jarayonlaridagi roli 
Fermentlar unikal xususiyatlarga egadir: 
- ta‘sirining samaradorligi va spetsifikligi; 
- zaxarsizligi; 
- yumshok sharoitlarda ishlash xususiyati; 
- turli xil o‗simlik va hayvon tabiatli xom ashyolarini qayta ishlash (shu bilan birga chiqindilarni 
ham): 
SHu hususiyatlarini inobatga holgan fermentlarni sanoat ishlab chiqarishida qo‗llash iqtisodiy va 
ekologik jixatdan qulaydir.
Fermentlarning moddalar almashinuv
jarayonlaridagi roli 
Fermentlar barcha tirik organizmlar tarkibida mavjud bo‗lib bir moddani (substratni) 
ikkinchisiga o‗zgarishini (maxsulot) ta‘minlaydi.
2013 yilga kelib 5000 ga yaqin turli fermentlar tavsiflangan. 
Fermentlar hayotiy faoliyatning barcha jarayonlarida ishtirok etib, organizmdagi moddalar 
almashinuvini