T. C. NevşEHİr haci bektaş veli ÜNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

Tablo 5: 
HDM
 
Granger Nedensellik Test Sonuçları 
 
Ho (Granger Nedeni Değildir) 
Ki kare 
Olasılık 
Karar 
D(Unemp_rate) =//=> D(LnPer_GDP)
 
0,895
 
0,035
 
Ho Red 
D(LnPer_GDP) =//=> D(Unemp_rate)
 
2,580
 
0,042
 
Ho Red 
HDM Granger nedensellik sonuçlarına göre, ele alınan dönem kısıtı altında, kısa 
vadede işsizlik ile büyümeyi temsil eden kişi başına reel GSYİH arasında çift yönlü 
bir nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir. Kısım 3.3’de belirtildiği üzere 
işsizlik ile ekonomik büyüme arasında beklenen ilişki var olmakla beraber teknolojik 
gelişme ve küreselleşme olgusu ikisi arasındaki ilişkiyi daha da karmaşıklaştırarak 
çift yönlü bir hale getirmiştir.

---

71 
 
 
 
 
SONUÇ 
İşsizlik Türkiye’nin önemli sorunlarından birisidir. Genellikle ülkede 
meydana gelen iktisadi krizler ve durgunluklar işsizlik olgusunu daha da ön plana 
çıkardığı görülmektedir. Ekonomide artış kaydeden işsizlik sorunu, işgücünü atıl hale 
getirmektedir. Bu durum sürdürülebilir bir büyüme ve akabinde kalkınmayı 
yavaşlatarak, yoksulluğu ve gelir adaletsizliğini beraberinde getireceği 
düşünülmektedir. İşsizlikle mücadele ederken, işsizliğe sebep olan nedenlerin iyi 
bilinmesi ve bu sorunlara uygun çözümler üretilmesi gerekmektedir. Ancak bu 
şekilde işsizlikle mücadele kolaylaşabilmektedir. İşsizlik hadlerinde bir düşüşün 
sağlanabilmesi için üretim düzeyinin arttırılması, yatırımların düzenli bir biçimde 
yapılması gerekmektedir. İşsizliğin olduğu bir ekonomide sosyo-iktisadi sorunların 
çözümü kolay kolay çözülemediği düşünülmektedir. 
İşsizliğin temel nedeni; haksız kazançlar, kayıt dışı istihdam, rüşvet ve siyasi 
istikrarsızlıklardır. Ekonomi olarak tüketimden ziyade önce üretime önem verilmesi 
gerektiği düşünülmektedir. Böylece ekonomide kayıt dışı istihdam ve haksız 
kazançların önlenebileceği ve kalkınmanın gerçekleşebileceği düşünülmektedir. 
İşsizlik ve istihdam sorununun önemini belirleyen nedenler ise; hızlı nüfus artışı, iç 
ve dış göçler, teknoloji gelişmeler, yatırım politikalarındaki olumsuzluk, yetersiz 
gelir ve eğitim ile ilgili sorunlar yer almaktadır. Türkiye’de istihdam ve iş gücü 
incelendiğinde, devamlı artan nüfusun yanında, istihdam edilenlerin sayısında 
değişiklikler olmadığı fakat iş gücüne katılım oranında azalmalar olduğu 
görülmektedir. İstihdam edilenlerin genelde erkek olduğu bilinmekte ve kentlerde 
nüfusun devamlı artması ile toplam istihdamda en fazla payı kentlerde yaşayanlar 

---

72 
oluşturmaktadır. Ancak kent ile kır karşılaştırıldığında ve kırsal alanda yaşayanların 
kentlerde yaşayanlara göre daha fazla oranda istihdamda yer aldıkları görülmektedir. 
Türkiye’nin gelişmesiyle beraber tarımdaki istihdam azalırken, sanayi ve 
hizmet sektöründe artmaktadır. Hizmet sektöründe bu artış daha fazla görülmektedir. 
Eğitim düzeyi incelendiğinde ise, yükseköğrenim görmüş kişilerin sayısı zamanla 
artış göstermektedir. Göç etkisi ile batı bölgelerimizde nüfusun devamlı artış 
göstermesi, tarım dışı işsizliği en yüksek seviyelere çıkarmıştır. Aşırı göç, düzensiz 
şehirleşme bu bölgelerimizde işsizliğin artmasına neden olmuştur. Kısacası, 
şehirleşme süreci Türkiye’ye işsizlik sorununu getirmiştir. Türkiye ekonomisinde 
işsizlik sorunu ile mücadelede uygulanan pasif ve aktif istihdam politikaları iyi 
niyetli çabalar olarak görülmektedir. İşsizlik oranının bir nebze dahi olsa düşmesine, 
konjonktürel olarak katkı da bulunmakla birlikte, genel olarak işsizlik sorunuyla 
mücadele için yeterli olmaktadır. Çünkü Türkiye ekonomisinde işsizlik sorunu 
demografik ve yapısal fonksiyonlarının yanında icra edilen makro iktisat 
politikalardan da kaynaklandığı düşünülmektedir. Sorunun çözümünde kullanılan 
Mikro Ekonomik İstihdam Politikaları ise etkin olmamaktadır. Sorun makro iktisat 
kaynaklıdır ve çözümünde de Makro iktisat İstihdam Politikaları uygulanmalıdır. Ve 
Mikro Ekonomik İstihdam Politikaları ile de desteklenmelidir. Türkiye ekonomisinde 
işsizlik sorunuyla mücadelede başarılı olunabilmesi için mutlaka yeni iş sahalarının 
oluşturulması, eğitim sisteminin ihtiyaca göre tekrardan düzenlenmesi, tarım 
sektörünün daha verimli duruma getirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca 
kırdan kente göçün önlenmesi ve kırsal alanlara teşvik destekleri verilerek oraları 
geliştirmek gerekmektedir. İşsizliğin tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. 
Çünkü: refah düzeyinin yüksek olduğu zamanlarda bile tam istihdam 
sağlanamamaktadır. Ancak her bir aileden bir kişi bile istihdam edilirse işsizlik belli 
bir seviyeye düşürülebilir. Bunun içinde kamu ve özel sektörlerin iş verme olanağına 
ve teşvik gibi desteklerle bu işsizlik sorununun çözümünde etkin olmaları 
gerekmektedir.