I bob. Biografik metodning nazariy muammolari va adabiy portret

telbasi ham kimningdir mehrini kutib yashaydi. Mehr bilan olam charog„on 
ko„ngillar ravshan, yurakda umid, ko„zlarda sevinch.... 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

79 
XULOSA 
Adabiyotning inson hayotida tutgan o„rnini tushuntirish uchun birgina 
Abdulla Qahhorning “Adabiyot atomdan kuchli” deb aytgan mashhur iborasini 
eslash kifoya. Adabiyot - millat ko„zgusi, adabiyot - so„z san‟ati, adabiyot - ko„ngil 
oynasi.
Adabiyot o„qitishni tashkil etish adabiy ta‟lim negizida turadi. 
O„quvchilarning adabiyot fanidan egallagan bilimlari ularning odob-axloqida, 
qadriyatlarga hurmat bilan qarashida yaqqol ko„zga tashlanadi. U o„quv predmeti 
sifatida o„quvchilar nutqining takomilida, bolalarning kitobxonlik madaniyatining 
yuksalishida, kitobning to„liq badiiy idrok etish qobiliyatining shakllanishi va 
rivojida beqiyos ahamiyatga ega.
Adabiyot faqat pedagogik maqsadlarga xizmat qilib qolmasdan, 
o„quvchilarga bilim berishi, ya‟ni ko„p asrli o„zbek adabiyoti tarixi va hozirgi 
adabiy jarayondagi yetakchi ijodkorlar va ularning adabiy merosi haqida tassavvur 
hosil qildirishi lozim. Umumta‟lim maktablari va maxsus o„rta ta‟lim maskanlarida 
olgan bilimlari o„laroq o„quvchilar adabiyot va uning tub negizini anglashi, 
qadimdan to shu kungacha bo„lgan ma‟naviy obidalar va yozuvchi hayoti va ijodi 
borasida ma‟lum bilimlarga ega bo„lmog„i lozim. 
Har qanday ongli va sinchkov kitobxon asarni varaqlab, badiiyati bilan 
tanishish jarayonida unga yozuvchining “men”i, tafakkur dunyosi qisman yoki 
butunlay ko„chganligini payqaydi. Adabiyotshunos olim Umarali Normatov: 
“Yozuvchining qahramonlarida uning xarakteri, qalb dunyosi, ruhiyati aks etadi va 
harakat qiladi”, – deydi. Adabiyot tarixida va ayni bugungi kunda ham hech bir 
asar, ustoz aytganidek, adibning dunyosidan, xarakteridan, orzu-umidlaridan xoli 
tarzda yaratilgan va yaratilmoqda deb ayta olmaymiz. Yuqorida sanab 
o„tganlarimiz: adib dunyoqarashi, orzu-umidlari, erisha olmaganlari, ya‟ni 
armonlari esa o„z-o„zidan u yashagan davr hayoti bilan bog„liq. Ijodkor ba‟zan
ona yurt, tabiat, mamlakatni boshqarib turgan hukmdor-u amaldorlar, oddiy xalq 
vakillari kabilarni madh etib, ko„klarga ko„taradi, ba‟zan … buning butunlay aksini 

---

80 
ko„rishimiz mumkin. Bu holat esa yozuvchining har bir ijod namunasida u 
yashagan davr ruhi o„z aksini topishi, ijodkor dunyosi asarga ko„chishining 
isbotidir. Shunday asarlar borki, ularning asosida adibning hayoti davomida 
ko„rgan-kechirganlarining aksi yotadi. Bu asarlar mashhurligi, o„qishliligi,
kitobxonni o„ziga chorlab, sehrlay olishining bosh sababi ham, aslida, shundan 
emasmikin?
Ma‟lumki, maktab adabiy ta‟limida 5-sinfdan boshlab Adabiyot fan sifatida 
mustaqil o„qitila boshlanadi. Bungacha o„quvchilarda “O„qish” kitobidagi asarlar 
mutolaasi va ularning tahlili bilan tanishish orqali badiiy asarni o„qish va uqish 
malakalari shakllantirilgan bo„ladi. O„quvchilarning yoshi ortishi bilan ulardagi 
hayotni anglash, uni tushunish, yashashdan maqsad kabilarni ham anglay 
boshlashlarini guvohi bo„lamiz. Bu sohada esa o„quvchiga eng yaqin va haqiqiy 
do„st, maslakdosh – badiiy adabiyotdir. Zero, adabiyot – hayotning inikosi. 
Birinchi Prezidentimiz I. A. Karimov: