www.pedagoglar.uz 22-son 4 –to’plam fevral 2022
Sahifa: 126
baliqlar (Osteichthes) sinfi vakillari Yer yuzidagi barcha suv havzalarida tarqalgan.
Bu sinf umurtqali hayvonlar ichida eng kо`p turga ega bо`lib, 20000-dan ortiq turni
o`z ichiga oladi. Suyakli baliqlarning skeleti suyakdan tuzilgan yoki skeletida hamma
vaqt ma‗lum miqdorda qoplag`ich suyaklar bо`ladi. Terilari suyak tangachalari bilan
qoplangan bо`lib, hech qachon plakoid tangacha bо`lmaydi. Kloakasi yо`q. Dumlari
teng pallali gomotserkal tipda bо`ladi. Qizilо`ngachning ustki old tomonida havo
pufagi bor. Suyakli baliqlarning tuzilishini zog`ora baliq misolida qarab chiqiladi.
Zog`ora baliqning terisi suyak tangachalar bilan qoplangan. Terisi shilimshiq modda
ishlab chiqaruvchi bezlarga boy bо`ladi. Shilim-shiq modda suzganda gavdasining
suvga ishqalanishini kamaytiradi. Umurtqa pog`onasi amfitsel tipdagi umurtqalardan
tashkil topgan, tana va dum umurtqalarga bо`linadi. Umurtqalardan ustki va pastki
yoylar chiqadi. Tana bо`limidagi umurtqalarning ustki yoylari qо`shilib, orqa miya
kanalini hosil qiladi. Pastki yoylar kо`ndalang о`simtalarga qо`shiladi. Kо`ndalang
о`simtalar pastki yoylardan hosil bо`ladi. Dum bо`limining pastki yoylari qо`shilib,
qon tomirlari о`tadigan gemal kanal va gemal о`simta hosil qiladi. Zog`ora baliqning
umurtqa pog`onasi о`zaro chala harakatchan birikkan 39-42-ta umurtqadan iborat.
Bosh skeleti о`z navbatida miya qutisi skeleti va visseral skeletlarga bо`linadi.
Eshitish kapsulasini tashkil qiladigan quloq suyaklari bor, ular 5 tadan bо`ladi. Kо`z
kosasining devorini toq asosi ponasimon, juft qanot ponasimon va kо`z ponasimon
suyaklar tashkil qiladi. Hidlov kapsulasining qoplovchi о`rnida toq oraliq hidlov
suyagi va juft yon hidlov suyaklari rivojlangan. Miya qutisining qoplovchi
suyaklariga bosh miyani ustki tomonidan yopib turuvchi juft burun, peshona, tepa
suyaklari va miya qutisini ostidan tutib turuvchi toq parasfenoid suyaklari kiradi.
Visseral skeletda yoy hosil qilgan suyaklardan tashqari jabra qopqog`i bо`ladi.
Kо`krak suzgich qanotlarining skeletida bazaliyalari bо`lmaydi va suyak tо`g`ridan-
tо`g`ri kamar suyagiga birikadigan radialiya suyaklaridan va suyak shu‗lalaridan
iborat. Kо`krak kamari juft qoplovchi korakoid va kо`krak suyaklaridan tashkil
topgan. Birlamchi kamar hisoblangan bu suyaklarga ikkilamchi kamar suyagi –
almashinuvchi suyak kleytrum tegib turadi. Qorin suzgich qanotlarining suyak