Vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

-choq\\-chak affiksi
toy, kelin, qo‘zi kabi so‘zlarga qo‘shilgandagina 
kichraytish-erkalash shaklini hosil qiladi. Masalan: 
toychoq, kelinchak, qo‘zichoq
kabi. 
Qo‘zichoq, toychoq
so‘zlari ko‘chma ma’noda bolalarga nisbatan ishlatilganda 
erkalatish shakli kuchayadi. Bu affiks ba’zi so‘zlar tarkibida kichraytirish ma’nosi 
bilan birga ba’zi otlarni ham yasaydi: 
o‘yin+choq, bela+n+chak, ko‘m+ir+chak.
Kichraytirish affikisning o‘zlik nisbatdagi fe’lga qo‘shilishi bilan sifat yasaydigan 
omonimi
ham bor: 
kuy+in+chak, erin+choq . 
4.2. Erkalash shakllari 
Erkalash shakllari
 –jon, -xon, -oy 
affikslari atoqli va turdosh otlarga qo‘shilib, 
erkalash, suyish kabi ijobiy munosabat shakllarini hosil qiladi:
 
ukajon, oyijon, 
kuzgujon, akaxon, Abrorjon, Hulkaroy, Halimaxon. 

---

24 
Bu affikslar ba’zi kishi ismlarining tarkibiy qismi sifatida ham uchraydi: 
Onaxon, O‘g‘iloy, Mamajon
kabi. Shuningdek, 
oromijon, rohatijon
kabi forsiy 
izofalar tarkibida jon mustaqil so‘z sifatida «jonning oromi», «jonning rohati» kabi 
ma’nolarga teng bo‘ladi; –xon affiksi esa, 
gazetxon, kitobxon
kabi otlarning 
yasalishida ishtirok etib, -xon shakl yasovchisiga 
omonim 
bo‘ladi. 
- (a) loq affiksi 
qiz, bo‘ta kabi so‘zlarga qo‘shilgandagina erkalash ma’nosini 
hosil qiladi: 
qizaloq, bo‘taloq, toyloq
. Ba’zi o‘rinda –cha affiksi bilan 
sinonim
bo‘la 
oladi: qizaloq-qizcha, toyloq-toycha. Bu affiks o‘rin-joy oti yasovchi –loq affiksi 
bilan 
omonimlik 
munosabatga ham ega bo‘ladi: 
o‘tloq, qumloq
. 
-gina affiksi
. Asosan, shaxs bildiruvchi otga qo‘shilib, erkalatish-
kichraytirish shaklini hosil qiladi: 
bolagina(m), qizgina(m), jongina(m)
. Mazkur 
affiks 
yaxshigina, kattagina, tezgina, endigina
kabi so‘zlarda sifat va ravishga xos 
shakl yasaydi. So‘z takibida shakl yasovchi sifatida ishtirok etganda urg‘uli 
hisoblanadi: 
bolagina΄, yaxshigina΄, ozgina΄
. Urg‘usiz holatda esa, ayiruv-
chegaralov yuklamasi vazifasini bajaradi va shakl yasovchilar bilan