Namunalar va ko‟rsatmalar mavzu: Asosiy makroiqtisodiy kо‘rsatkichlar va ularni hisoblash

 
Masalalarni yechilishi bо‘yicha namunalar:
 
1-masala
A davlat bir yilda 70 ta yengil sport samolyotini ishlab chiqaradi. Ulardan 
20 tasi ichki iste‟molga, 50 tasi esa eksportga chiqariladi. Erkin savdo sharoitlarida 
1 ta samolyotning bahosi – 6000 doll. Hukumat tarmoqni rag„batlantirish maqsadida har 
bir samolyotning qiymatidan 15% miqdorida subsidiya ajratadi. Natijada samolyotning 
ichki narxi 6450 doll.gacha oshdi, eksport narxi esa 5550 doll.ga kamayadi. Eksport 
hajmi 70 tasamolyotgacha о„sdi.
Subsidiyalar joriy qilishning oqibatlarini aniqlang.
Yechish:

---

31 
Subsidiyalar joriy qilinishini grafik kо„rinishida quyidagicha aks ettirish mumkin:
Grafikda S
w 
egri chizig„i A davlat samolyotlari eksportini, D
d 
- egri chizig„i esa 
ichki talabni kо„rsatadi. Bozor muvozanatiga ye nuqtada erishiladi, ya‟ni A davlat 6000 
doll.lik narx bо„yicha 50 ta samolyot chiqaradi. Eksportdan olinadigan daromad: 6000 x 
50 = 300000 doll. teng. Subsidiya joriy qilingandan sо„ng A davlat eksporti pasayadi, 
ishlab chiqarish hajmi 80 ta samolyotgacha ortadi, S
w
egri chizig„i S
s
darajagacha 
siljiydi
va j nuqtada bozor muvozanati о„rnatiladi.
Subsidiya joriy qilingandan sо„ng eksport bahosi 450 doll. (6000 – 5550) ga 
pasayadi, ya‟ni A davlat uchun uchun savdo sharoitlari yomonlashadi, biroq eksport 
hajmi 70 ta samolyotgacha о„sadi.
Eksportning о„sishi ichki bozorda samolyotlar soni 10 tagacha qisqarishiga olib 
keladi: 20 – 10 = 10, chunki ichki narx о„sadi. Subsidiya ajratishga davlat byudjeti 
xarajatlari 70 x 900 (15% ot 6000 doll.) = 63000 doll.ni tashkil etadi.
Shunday qilib, eksport subsidiyasi mamlakat uchun savdo sharoitlarini 
yomonlashtiradi, lekin bunda tashqi dunyo daromadlarini oshiradi.