Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Arab valyuta jamg‘armasi
(AVJ) mintaqaviy moliyaviy tashkilot 
bo‘lib, 1976 yil 27 aprelda 20 ta arab mamlakatlari ishtirokida 
Marokkoda tashkil etilgan. Asosiy maqsadi, arab mamlakatlarining 
iqtisodiy va valyuta siyosatini tartibga solib turishdan iborat. Jamg‘ar-
maning yana bir muhim vazifalaridan biri, arab mamlakatlarida 
neftdollarni tartibga solish bo‘lib, jamg‘armaga a’zo mamlakatlardagi 
ortiqcha neftdollarni g‘arbdan erkin foydalanish bo‘yicha mustaqillik 
darajasini oshirishga qaratilgan.
Yevropa ittifoqiga a’zo malaktalar tomonidan o‘nga yaqin 
xalqaro moliyaviy tashkilot, institut, markazlar (1960 – 65 yillardan 
buyon) tashkil etilgan bo‘lib. Ularni tashkil etilishining asosiy maqsadi 
quyidagilar bilan izohlanadi: 

yagona bozor va yagona valyutani yaratish asosida iqtisodi-
yotning, shuningdek valyuta – kredit va moliya munosabatlarining 
rivojlanishi va integratsiyasini ta’minlash; 

G‘arbiy Yevropa mamlakatlari jahon iqtisodiyotidagi mavqe-
yini mustahkamlash asosida AQSh va Yaponiya markazlari bilan 
raqobat qila oladigan muhitini yaratishga bo‘lgan harakat; 

rivojlanayotgan iqtisodiy hamkor mamlakatlarga yordam 
berish mintaqada ijtimoiy – iqtisodiy siyosatni barqarorligini ta’min-
lash maqsadida qo‘shma jamg‘armalarni kengaytirishga bo‘lgan 
zaruriyatning mavjudligi. 
 
Bobga oid savollar 
 
1. Xalqaro moliya institutlari o‘z tarkibiga qanday tashkilotlarni 
oladi? 
2. Xalqaro moliya tashkilotlarining vakolatlari. 
3. Xalqaro moliya tashkilotlarning maqsadlari. 
4. Global ahamiyatga ega bo‘lgan xalqaro moliyaviy institutlar. 
5. Yevropa iqtisodiy hamkorligi tashkiloti qachon va qanday 
maqsadda tashkil etilgan? 
6. Xalqaro valyuta jamg‘armasi qachon va qanday maqsadda 
tashkil etilgan? 
7. Jahon banki qachon tashkil etilgan, uning tarkibiga qanday 
moliyaviy tashkilotlar kiradi? 
8. Investitsiyalarni har tomonlama kafolatlash agentligi qanday 
tashkilot va u investitsiyalarni necha yilgacha kafolatlaydi?

---

370 
9. Yevropa taraqqiyot va tiklanish banki kimning tashabbusi bilan 
va qachon tashkil etilgan? 
10. Yevropa taraqqiyot va tiklanish banki ustav kapitalining eng 
yuqori ulushi qanday mamlakatlar hissasiga to‘g‘ri keladi? 
11. Xalqaro mintaqaviy institutlar tarkibiga qanday tashkilotlar 
kiradi va ularning asosiy missiyasi nimadan iborat? 
12. O‘zbekistonning xalqaro moliyaviy institutlar bilan hamkorlik 
doirasi.