|
INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM
Стр.
200
ADABIYOTLAR RO
‘
YXATI
1. Jomiy A. Nafahotul-uns / tarjima qo‘lyozma matni/. Qo‘lyozma O’zRFA
ShI Qo‘lyozmalar fondida 7286 raqami ostida saqlanadi (1886-yilda Xiva xoni
M.Rahimxon Feruz topshirig‘i bilan Rahmonquli Qori o‘zbek tomonidan qilingan
tarjima).
2. Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf (2004.). Tasavvuf haqida
tasavvur. – T.: – 63-b.
НОАНЪАНАВИЙ БАНДЛИК ШАКЛЛАРИНИ РИВОЖЛАНИШИНИНГ
ХОРИЖИЙ МАМЛАКАТЛАР ТАЖРИБАСИ ВА УНДАН
ЎЗБЕКИСТОНДА ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ
Жумақулов Шухратжон Замирович
мустақил изланувчи
Ўзбекистон Миллий университети
Республикамиз миқёсида 2018 йилда ўтказилган уй хўжаликлари
умуммиллий сўрови натижалари кам даромадли оилаларнинг 75% и
ижтимоий нафақа олмаслигини кўрсатди. Шундан келиб чиқиб, Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Ш.М.
Мирзиёев
Олий
Мажлисга
мурожаатномасида: “Биз янги иш ўринларини яратадиган тадбиркорларни
ҳар томонлама қўллаб-қувватлашимиз, таъбир жоиз бўлса, уларни елкамизда
кўтаришимиз керак”лигини таъкидлади [1]. Бунда “... хусусий мулкни
муҳофаза килиш, кичик ва йирик бизнесни ҳамда хусусий тадбиркорликни
қўллаб-қyвватлаш ва тезкор ривожлантиришдаги тўсиқларни бартараф этиш
орқали ахолини, айниқса, ёшлар, ногиронларни муносиб иш билан
таъминлаш ва самарали бандликни кенгайтиришга йўналтирилган қyлай
шарт-шароит яратиш”га алохида эътибор берган холда ноананавий бадлик
шаклларидан кенг фойдаланиш мухим ахамият касб этади [2].
INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM
Стр.
201
“Анъанавий бандлик” ҳар доим ҳам ижтимоий ва ҳуқуқий меъёр
бўлмаган ҳамда ХIX асрнинг охирларида ривожланаётган индустрлаштириш
шароитида пайдо бўлди.
Анъанавий бандлик бутун дунёда биринчи жаҳон саноат инқилоби
даврида барча фаолият турлари ва соҳаларини қамраб олди. Аммо ХХ
асрдаёқ меҳнатни давлат томонидан тартибга солишнинг кучайиши ва
сиёсий ислоҳотларнинг жаҳон меҳнат бозорига таъсири ҳамда технологик
ўзгаришлар иқтисодий жиҳатдан тараққий этган мамлакатларда кенг
тарқалган ноанъанавий бандликнинг пайдо бўлишига олиб келди ва
иқтисодий ривожланаётган мамлакатларда тарқала бошлади.
Замонавий жамиятда анъанавий бандликнинг камайиши ва турли
ноанъанавий бандлик шакллари томонидан аста-секин сиқиб чиқарилиши
умумжаҳон объектив тенденцияси кечмоқда.
Бандликни
ноанъанавийга
киритишнинг
асосий
мезонлари
қуйидагилардан иборат:
• иш вақти давомийлиги жиҳатдан меҳнатнинг эгилувчанлиги;
•
иш берувчи ва ишловчи ўртасидаги меҳнат муносабатларини
тартиблашнинг ноанъанавий шакллари;
• меҳнат фаолиятининг ноанъанавий ташкилий-ҳуқуқий шароитлари;
• тўхтовсиз ўзгарадиган иқтисодий шароитлар;
• меҳнат шаклини танлашда ишловчининг ҳам, иш берувчининг ҳам
манфаатларини уйғунлаштириш;
• ошган тадбиркорлик хатарлари меҳнат ҳуқуқларини таъминлаш
кафолатларини камайтириш орқали ишловчилар зиммасига юклатилади.
Ноанъанавий бандликнинг тарқалишига таъсир кўрсатувчи омиллар
қуйидагилар:
- индустрлашган иқтисодиёт билан алмашинишга олиб келган юқори
даражада индустрлашган ривожланиш босқичи ноанъанавий бандликка
бўлган талабнинг ўсишини белгилади;
INNOVATSIYA 2021: DOLZARB MUAMMOLAR VA ZAMONAVIY YECHIM
Стр.
202
- саноат соҳаси қисқариши шароитида хизматлар соҳасининг ўсиши
вақтинчалик, тўлиқсиз, доимий бўлмаган бандликдан кенг фойдаланиш
билан бирга борди;
- меҳнат харажатларининг қисқаришига кичик бизнеснинг интилиши
вақтинчалик ва қарзга олинган ишловчиларга бўлган талабнинг ўсишига
олиб келди;
- компьютер технологияси ва интернетнинг тарқалиши масофавий
бандлик учун шарт-шароит яратди;
- ишчи кучи таркибидаги демографик силжишлар эгилувчан иш
графигига эга бўлган иш ўринларининг кенгайишини таъминлади.
Ўзбекистонда ноанъанавий бандлик ҳолатининг таҳлили қуйидаги
хулосаларни олиш имконини берди:
-
меҳнат бозорига салбий таъсир кўрсатувчи, иш берувчининг
ташаббусига кўра, тўлиқсиз бандлик кўламлари унча катта эмас, мазкур
гуруҳ ишловчилар сони ва салмоғининг қисқариш тенденцияси
кузатилмоқда;
-
иш берувчи билан тузилган шартномага кўра, тўлиқсиз бандлик
республикада кенг тарқалмаган;
-
Ўзбекистонда ортиқча бандлар сони ва салмоғи паст, бу меҳнат
бозорига ва мазкур гуруҳ ишловчилар меҳнат ҳаётининг сифатига ижобий
таъсир кўрсатади;
-
вақтинчалик бандлар меҳнат бозори барча сегментларининг
ҳолатини таҳлил қилиш имконияти мавжуд эмас;
-
алоҳида сегментларни тадқиқ этиш натижалари меҳнат бозорига
салбий
таъсир
кўрсатадиган
норасмий
бандлик
кўламларининг
кенгайишидан далолат беради;
-
уйда ишловчилар сони ва салмоғининг ошиши шароитида
телемеҳнат бошқа шаклларининг ривожланиши кузатилмоқда;
-
фрилансерлар сони ва салмоғининг ўсиши кузатилмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: |
