Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

Respublikaning tranzit va logistika potensialini amalga 
oshirishning samaradorligiga xorijda berilgan baholar 
katta qiziqish uyg‗otadi. 
Masalan, dunyodagi mamlakatlarda logistikaning rivojlanishini samarali baholash 
maqsadida 2007 yilda Jahon Banki tomnidan mamlakatdagi logistika tarmog‗ining 
joriy holatini baholash imkonini beruvchi uslubiyat ishlab chiqilgan. U logistik 
tizimning samaradorlik indeksini (logistics performance index – LPI) hisoblashdan 
iborat. Tadqiqotlarning natijalari 2016-2017-2018 yillarda e‘lon qilingan. Bugungi 
kunda LPI besh balli shkala bo‗yicha oltita baholash kriteriylarini hisobga olishni 
o‗z ichiga oladi: 
1) bojxona organlari tomonidan rasmiylashtirish jarayonining samaradorligi 
(«bojxona»);
2) logistik transport-axborot-texnologik infratuzilmaning sifati («infratuzilma»);

---

247 
3) xalqaro yetkazib berishlarning oddiyligi va erishiluvchanligi («xalqaro 
tashishlar»);
4) logistik xizmat ko‗rsatishning layoqatlilik darajasi («xizmatlarning sifati va 
layoqatliligi»);
5) xalqaro yetkazib berishni kuzatib borish imkoniyati («yuklarning o‗tishini 
kuzatib borish»);
6) yetkazib berishlarni to‗liq tugallashning o‗z vaqtidaligi («yetkazib 
berishlarning o‗z vaqtidaligi»). 
O‘zbekistonning LPI indeksi bo‗yicha Evroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi (EAES) 
mamlakatlari orasidagi holatining dinamikasi bo‘uyicha tadqiqotlar olib borilypti.
8.5 jadval. 
LPI reytingida Evroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi mamlakatlarining o‗rni. 
Mamlakat 
Yillar bo‗yicha LPI reytingidagi o‗rni 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018 
Belarus Respublikasi 
74 
- 
91 
99 
120 
Rossiya Federatsiyasi 
99 
94 
95 
90 
99 
Qozog‗iston Respublikasi 
133 
62 
86 
88 
77 
Armaniston Respublikasi 
131 
111 
110 
92 
141 
Qirg‗iziston Respublikasi 
103 
91 
130 
149 
146 
Ma‘lumotlarga ko‗ra, 2014 yildan buyon Evroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi 
mamlakatlari orasida LPI indeksining qiymati bo‗yicha Qozog‗iston etakchi bo‗lib 
hisoblanadi. O‗z navbatida Belarus eng yuqori ballni 2007 yilda ko‗rsatgan, 2017 
yilda – ikkinchi natija , 2014 yilda – to‗rtinchi va 2018yilda – uchinchi natijani 
ko‗rsatgan.
O‘zbekistonning foydali geografik joylashuviga nisbatan LPI qiymatining 
pastligi mamlakatda xalqaro transport logistikasining rivojlanishini tezlashtirish va 
xalqaro tashuvchilar uchun uning tranzit jalb qiluvchanligini oshirish zarurligidan 
dalolat beradi.