O‘Zbekistondagi Mavjud Suv Muammolari Va Uning Jiddiy Oqibatlari Mavzusini O‘Qitish Metodikasi

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
393 
муаммолар
мавжуд
бўлган
энг
муҳим
йўналишлар
аниқланди
ва
уларни
ҳал
этишга
қаратилган
муҳим
қарорлар
қабул
қилинди
. 
Мулоқот
давомида
хўжалик
фаолиятига
давом
этаётган
аралашув
, 
давлат
идораларининг
40 
дан
зиёд
назорат
функцияларини
бекор
қилиш
зарурлиги
тўғрисида
суҳбат
бўлиб
ўтди
. 
Шундан
келиб
чиқиб
, 
бизнесни
ҳимоя
қилиш
мақсадида
15 
сентябрь
куни
Президентимизнинг
“
Тадбиркор
-
лик
субъектлари
учун
маъмурий
ва
солиқ
юкини
янада
камайтириш
, 
бизнеснинг
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
тизимини
такомиллаш
-
тириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
Фармони
қабул
қилинди
. 
2021 
йил
1 
октябрдан
жисмоний
шахслардан
олинадиган
даромад
солиғини
қатъий
миқдорларда
тўлаётган
якка
тартибдаги
тадбиркорлар
томонидан
солиқ
ҳисоботларини
топшириш
мажбурияти
бекор
қилинди
. 2022 
йил
1 
январдан
2023 
йил
1 
январгача
Ўзбекистон
ҳудудларида
фаолият
юритаётган
якка
тартибдаги
тадбиркорлар
учун
белгиланган
ижтимоий
солиқ
ставкаси
(
Тошкент
бундан
мустасно
) 
унинг
асосий
ҳисоб
-
китоб
қийматининг
50% 
миқдорида
2 
баробар
камайганлиги
билан
белгиланади
. 
Савдо
-
саноат
палатасига
маҳаллий
шартномалар
доирасида
юзага
келадиган
фавқулодда
вазиятларнинг
(
фавқулодда
вазиятларнинг
) 
ҳолатини
тасдиқлаш
ваколати
берилди
.1 
октябрдан
бошлаб
давлат
бошқаруви
органлари
ва
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларининг
бир
қатор
назорат
функциялари
бекор
қилинади
. 
Эндиликда
тадбиркорлик
субъектлари
фаолиятининг
қонун
ҳужжатлари
талабларига
мувофиқлигини
текшириш
бўйича
давлат
назорат
функциялари
рўйхати
қонун
билан
тасдиқланади
, 
қонун
қабул
қилингандан
сўнг
ушбу
рўйхатга
киритилмаган
назорат
функцияларини
амалга
оширишга
йўл
қўйилмайди
.
2022 
йилдан
бошлаб
тадбиркорлик
субъектларига
маъмурий
босим
даражасини
аниқлаш
, 
шунингдек
, 
ҳуқуқбузарликларнинг
олдини
олишга
қаратилган
тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
индекси
жорий
этилмоқда
[9]. 
Бизнесни
жадал
ривожлантириш
учун
бизнес
фаолиятини
рағбатлантирадиган
оптимал
солиқ
тизими
муҳим
аҳамиятга
эга
. 
Президентнинг
бизнес
билан
мулоқоти
шуни
кўрсатдики
, 
бу
борада
бир
қатор
“
тор
жойлар
” 
сақланиб
қолди
. 
Шу
боис
солиқ
тизимини
такомиллаштириш
ва
бизнесга
солиқ
юкини
камайтиришга
қаратилган
бир
қатор
муҳим
чора
-
тадбирлар
тезкорлик
билан
қабул
қилинди
. 
Мулоқот
чоғида
хизмат
кўрсатувчи
корхоналар
учун
пандемиянинг
муҳим
салбий
оқибатларини
ҳисобга
олган
ҳолда
ўтган
йили
уларга
бериладиган
имтиёзлар
узайтирилиши
қайд
этилди
. 
Президентимизнинг
25 
августдаги
“
Умумий
овқатланиш
ва
туризм
соҳаларини
қўллаб
-
қувватлашнинг
қўшича
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарори
шу
мақсадда
қабул
қилинган
. 
Мазкур
қарор
билан
умумий
овқатланиш
корхоналари
юридик
шахслар
ер
солиғи
ва
мол
-
мулк
солиғини
тўлашдан
2021 
йил
1 
сентябрдан
бошлаб
2021 
йил
31 
декабргача
бўлган
муддатга
озод
этилади
; 2023 
йилнинг
1 
сентябрига
қадар
бўлган
муддатга
эса
турист
(
меҳмонхона
) 
тўлови
кирим
қилиниши
ва
тўланиши
тўхтатилди
. 
Бундан
ташқари
, 
умумий
овқатланиш
корхоналарига
қарзни
узиш
ҳуқуқи
берилган
[10]. 

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
394 
2021 
йил
1 
октябрдан
солиқ
тўловчининг
ҳисоб
-
рақамларига
чет
эл
валютаси
тушуми
келиб
тушишидан
қатъи
назар
, 
экспорт
қилинадиган
товарлар
учун
ишлатиладиган
, 
аслида
олинган
товарлар
ва
хизматлар
бўйича
тўланадиган
қўшилган
қиймат
солиғи
суммаларини
белгилаш
тартиби
белгиланди
. 
Бу
имконият
фақат
ўтган
йил
давомида
валюта
тушумини
ўз
вақтида
олишни
таъминлаган
ва
экспорт
шартномалари
бўйича
муддати
ўтган
қарзларга
эга
бўлмаган
солиқ
тўловчиларга
тақдим
этилади
. 
Бундан
ташқари
, 2022 
йил
1 
январдан
бошлаб
солиқ
тўловчи
солиқ
декларациясини
топширишда
солиқ
органларини
хабардор
қилиб
, 
қўшилган
қиймат
солиғининг
салбий
миқдорини
қайтариш
ёки
қайтариш
тўғрисида
ариза
бериш
ҳуқуқига
эга
бўлган
тартиб
ўрнатилди
ва
қўшилган
қиймат
солиғи
салбий
миқдорини
қайтариб
тўлаш
ёки
тўлаш
учун
алоҳида
ариза
учун
мажбурий
талаб
бекор
қилинади
. 
2021 
йил
охирига
қадар
товарлар
импорти
ва
товарлар
ва
хизматларни
сотишда
тўланадиган
қўшилган
қиймат
солиғи
суммаларини
ўзаро
тақсимлаш
тартиби
ишлаб
чиқилади
ва
бу
тажриба
тартибида
2022 
йил
31 
декабрга
қадар
амалга
оширилади
. 
Қурилиш
материаллари
ишлаб
чиқариш
билан
шуғулланувчи
тадбиркорликни
қўллаб
-
қувватлаш
ва
норуда
қазилмаларга
(
қум
-
шағал
, 
оҳактош
, 
гипс
, 
доломит
каби
) 
ер
қаъридан
фойдаланганлик
учун
солиқ
ставкасини
пасайтириш
ҳамда
цемент
ишлаб
чиқарувчи
корхоналарнинг
фойда
солиғи
ставкаси
тушириш
мақсадида
Президентнинг
31 
август
куни
“
Қурилиш
материаллари
саноатини
қўллаб
-
қувватлаш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
” 
ги
қарори
қабул
қилинди
[11]. 
Ишбилармонлик
муҳитини
яратиш
бизнесни
ривожлантиришда
муҳим
рол
ўйнайди
. 
Уни
такомиллаштириш
мақсадида
7 
сентябрь
куни
“
Солиқ
мажбуриятларини
бажаришда
тадбиркорлик
субъектларига
янада
қулай
шарт
-
шароитлар
яратиш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
Президент
Фармони
имзоланди
. 
Ушбу
фармонга
кўра
, 2022 
йилнинг
1 
январидан
камерал
солиқ
текшируви
натижалари
бўйича
аниқланган
ҳуқуқбузарликлар
учун
молиявий
санкциялар
қўлланилмайди
тадбиркорлик
субъектлари
томонидан
солиқ
ҳисоботини
белгиланган
муддатларда
тақдим
этмаганлик
учун
молиявий
санкциялар
бекор
қилинади
. 2022 
йил
1 
январга
қадар
солиқ
тўловчиларга
қўшилган
қиймат
солиғи
, 
акциз
солиғи
ва
айланмадан
олинадиган
солиқни
ҳисоблаш
учун
зарур
бўлган
солиқ
солиш
объекти
ёки
солиқ
солиш
билан
боғлиқ
бошқа
объектларни
электрон
ҳисобварақ
-
фактураларда
акс
эттириш
имкониятларини
яратиш
белгиланган
. 
Фармонда
2022 – 
йилнинг
январ
-
июл
ойларида
Хоразм
вилоятида
бир
қатор
солиқлар
бўйича
солиқ
ҳисоботларини
ўзгартириш
бўйича
тажриба
ўтказиш
ҳам
қўллаб
-
қувватланди
[12]. 
Бизнес
учун
жуда
мураккаб
муаммо
электр
тармоқларига
уланиш
жараёнидир
. 
Ушбу
муаммони
ҳал
этиш
мақсадида
2021 
йил
31 
август
куни
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Юридик
ва
жисмоний
шахсларни
электр
тармоқларига
улаш
бўйича
давлат
хизматлари
кўрсатишнинг
маъмурий
регламентини
тасдиқлаш
тўғрисида
”
ги
қарори
эълон
қилинди
. 2022 
йил
1 
январдан
бошлаб
юридик
ва
жисмоний
шахсларни
электр
тармоқларига
улаш
Регламентга
мувофиқ
давлат

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
395 
хизматлари
марказлари
, 
ЯИДХП
ва
Онлайн
платформа
орқали
амалга
оширилади
. 
Уланиш
қуввати
50 
кВтгача
бўлган
истеъмолчиларни
улаш
босқичлари
сони
тўрт
кишига
бирдан
, 
уланиш
қуввати
50 
кВт
дан
ортиқ
бўлган
истеъмолчилар
учун
тўртдан
иккига
қисқартирилади
. 
Тадбиркорларни
тармоққа
улаш
муддати
20 
киловаттгача
бўлган
қувват
учун
10 
кун
ва
50 
киловаттгача
бўлган
қувват
учун
20 
кун
[15]. 
Ҳозирги
босқичда
Ўзбекистон
иқтисодиётининг
ривожланиши
учун
экспорт
салоҳиятини
ошириш
ва
экспортни
ривожлантириш
муҳим
аҳамиятга
эга
, 
чунки
ички
бозор
чекланган
. 
Шу
боис
экспорт
имкониятлари
-
ни
ошираётган
тадбиркорлик
субъектларини
қўллаб
-
қувватлаш
мақсадида
6 
сентябрь
куни
“
Экспортчи
корхоналарни
рағбатлантиришга
оид
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
” 
ги
Президент
фармони
қабул
қилинди
. 
Ушбу
фармонга
мувофиқ
, 
экспортни
рағбатлантириш
агентлиги
томонидан
йиллик
экспорт
ҳажми
20 
миллион
АҚШ
долларидан
ошган
корхоналарга
экспорт
билан
боғлиқ
савдо
операциялари
ва
экспортолди
молиялаштириш
кредитлари
учун
тижорат
банклари
орқали
бир
марталик
молиявий
ресурслар
5 
миллион
АҚШ
долларигача
миқдорда
ҳамда
бир
йилгача
муддатга
тақдим
этилади
. 
Бундан
ташқари
охирги
ўн
икки
ой
давомида
1 
миллион
АҚШ
долларидан
ортиқ
тайёр
тўқимачилик
маҳсулот
-
ларини
экспорт
қилган
корхоналарга
асосий
ва
ёрдамчи
ишлаб
чиқариши
учун
бутловчи
буюмлар
, 
хом
ашё
ва
материаллар
олиб
киришда
божхона
тўловларини
тўлаш
бўйича
фоиз
ҳисобланмаган
ҳамда
уларнинг
тўланишини
таъминлаш
талаб
этилмаган
ҳолда
120 
кунга
тўловни
кечиктириш
(
бўлиб
-
бўлиб
тўлаш
) 
имкониятини
бериш
тўғрисидаги
таклифларига
розилик
берилади
. 
Худди
шу
фармон
билан
ташқи
савдо
операциялари
бўйича
муддати
ўтган
дебитор
қарздорлик
учун
хўжалик
юритувчи
субъектларга
нисбатан
жарималар
қўлланилиши
, 
шунингдек
, 
ушбу
Фармон
кучга
киргунига
қадар
қўлланилган
жарималар
ундирилиши
2021 
йил
31 
декабрга
қадар
тўхтатиб
қўйилди
. 2021 
йил
1 
октябрдан
юқори
сифат
ва
назорат
тизимига
эга
мамлакатлардан
сертификатланган
ва
декларацияланган
асбоб
-
ускуна
, 
бутловчи
қисмлар
, 
хом
ашё
, 
ўлчов
воситалари
, 
кимёвий
реагентлар
, 
кўтариш
мосламалари
ва
транспорт
воситалари
импортида
миллий
сертификат
олиш
талаби
бекор
қилинди
. 
Шунингдек
, 
қуритилган
дуккакли
экинлардан
олинган
ун
ва
кукун
, 
мева
ва
ёнғоқлардан
олинган
ун
ва
кукун
экспорти
учун
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ёки
Вазирлар
Маҳкамаси
рухсати
талаб
қилинмайди
[16]. 
Бизнеснинг
ташқи
бозорларда
рақобатбардошлигини
ошириш
учун
ахборот
технологияларидан
кенг
фойдаланиш
муҳим
аҳамиятга
эга
. 
Президентнинг
тадбиркорлар
билан
учрашувида
хусусий
секторни
IT-
соҳасида
ўқитиш
тизимига
жалб
этиш
, 
ёшларни
ахборот
технологиялари
соҳасида
ўқитишнинг
модел
тизимини
яратиш
ҳақида
ҳам
сўз
юритилди
. 31 
августда
Вазирлар
Маҳкамасининг
“
Ахборот
технологиялари
ва
компьютер
дастурлаш
соҳасида
ёш
мутахассисларни
рағбатлантириш
бўйича
қўшимча
чора
-
тадбирлар
тўғрисида
”
ги
қарори
қабул
қилинди
. 
Замонавий
Ўзбекистон
иқтисодиёти
модернизациялашган
иқтисодиётга
таянади
. 
Бундай
иқтисодиётни
шакллантириш
учун
ундаги
давлат
иштирокини
камайтириш
, 
хусусий
мулк
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
ва
унинг
ролини
янада
кучайтириш
, 
кичик
бизнес
ва
хусусий

---