Abdulla qodriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS 
TA’LIMI VAZIRLIGI
ABDULLA QODRIY NOMIDAGI JIZZAX DAVLAT 
PEDAGOGIKA INSTITUTI
BOSHLANG`ICH TA`LIM KAFEDRASI
 
 
ONA TILI
FANIDAN
 
MUSTAQIL ISH
(sirtqi bo’lim uchun)
BAJARDI: SAFAROVA MADINA 
JIZZAX -2022
 

---

REJA: 
1.
 
Bog`lovchisiz qo`shma gap 
2.
 
Bog`lovchisiz qo`shma gapning turlari 
3.
 
Bog`lovchisiz qo`shma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Bog`lovchisiz qo`shma gap 
 
Qismlarining o`zaro bog`lovchi vositalarsiz birikishidan tuzilgan qo`shma 
gap bog`lovchisiz qo`shma gap deyiladi. Bunday qo`shma gaplarda predikativ 
qismlarni mazmun va qurilish jihatdan bog`lashda intonatsiya (ohang) etakchi vazifa 
bajaradi. Masalan: Tashqarida qor uchqunlanib turar, daraxtlarning shoxlari kumush 
rangda tovlanib, ko`zni qamashtirardi. (J.Abdullaxonov). 
Bog`lovchisiz qo`shma gaplarning qismlari ko`pincha tenglik intonatsiyasi 
orqali bog`lanadi. Masalan: Oldindan salqin shabada esa boshladi, yo`l qishloqning 
tutzor ko`chasiga kirdi. (SH.Xolmirzaev). Piyozning po`sti ko`p, yomonning do`sti 
ko`p. (Maqol). Ba’zan bunday qo`shma gaplarning predikativ qismlari tobelik 
intonatsiyasi bilan bog`lanishi mumkin. Masalan: Ortiq ham o`zicha quvonib 
qo`ydi: sintetik o`tovning narhi salkam ikki ming so`m... (P.Qodirov). 
SHuning uchun ham tenglik intonatsiyasi orqali tuzilgan bog`lovchisiz 
qo`shma gap mazmunan bog`langan qo`shma gapga, tobelik intonatsiyasi orqali 
tuzilgan bog`lovchisiz qo`shma gap ergashgan qo`shma gapga mos keladi. Ammo 
ba’zi bir bog`lovchisiz qo`shma gap qismlari orasidagi intonatsiya tenglik va tobelik 
holatidan o`zgacha bo`ladi. Masalan: So`z doriga o`xshaydi, ortiqchasi zarar 
keltiradi. («Oz-oz o`rganib dono bo`lur»).