Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Konflikt vaziyatni u qanday bo’lsa o’shanday, o’z 
emosiyalaringizdan holi bo’lgan tarzda qabul qiling.
 
Konflikt vaziyat sizga 
yoqmasligi, sizga qarshi holatni vujudga keltirishi, umuman rejalashtirilmagan holda 
kelib chiqqan ham bo’lishi mumkin. Ammo aynan siz uning ―nima‖ ekanligi, ya’ni 
konflikt haqiqatini to’la va aniq anglagan paytingizdan boshlabgina, siz uni boshqara 
olish qobiliyatiga ega bo’lasiz. Konflikt bilan ilk to’qnashgan paytda konflikt bir 
taraf, siz esa bir taraf bo’lasiz. 
Konfliktni anglashning eng birinchi qadami unga 
obyektiv, xolis, emosiyalarsiz baho berishdir. 
Konfliktga nisbatan o’z emosiyalari 
va fikrlaridagi neytralitetni saqlab qolish, konfliktni anglashga qaratilgan yo’lning 
boshi hisoblanadi. Mana shunday neytral sharoit esa sizga konflikt ishtirokchisi 
sifatida aniq, faktlarga asoslangan, oydin va mustaqil mushohada qilish uchun imkon 
yaratib bera oladi. 

---

63 
Konfliktni anglash obyektiv faktlarni tan olish demakdir
. Bu faktlar sizning 
manfaatlaringizga qarshi bo’lishi mumkin. Ammo siz konfliktning yechimini 
haqiqatan ham topmoqchi bo’lgangiz, barcha faktlarni, ular sizga yordam bersa ham, 
ular sizga halaqit bersa ham, tan olish yo’lidan bormog’ingiz darkor bo’ladi. 
Konfliktga aynan u kelib chiqqan vaziyatdan boshlab baho bering. Biroq agar mana 
shu vaqtda sizning kayfiyatingiz ―pachoq‖ bo’lsa, mana shu ―yomon‖ kayfiyatni tan 
olishdan o’z ishingizni boshlang. Sizning o’z kayfiyatingiz yomonligi tan olishingiz, 
u sabab noto’g’ri amallar qilmasligingiz uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Siz o’z 
kayfiyatingiz va xissiyotlarning ortganligini tan olishingiz mana shu emosiyalar 
ichida noto’g’ri xukm chiqarishdan sizni saqlab qoladi. 
Ikkinchi qadam:
Konflikt vaziyatda inson mana shu vaziyatning bo’lmasligi 
mumkinligi, ideal holatda uning qanday bo’lishi mumkinligi masalasiga juda katta 
kuch sarflaydi. Siz ziddiyat orqali eng aziz odamlaringiz bilan munosabatlarning 
buzilganligidan hijolat bo’lasiz, ularni yangitdan o’rnatmoqchi bo’lasiz. 
Hayollaringiz turli harakatlarni belgilab beradi. Bu holatda siz ko’proq reallikdan 
uzoqlashib, hayollaringizda yashaysiz. Ammo konflikt vaziyatni hayollarga erk berib
hal qilib bo’lmaydi.
―U menga bunday qo’pol gapirmasligi kerak edi‖, ―Men o’zi unga kimman, agar 
meni hurmat qilsa, bunday demagan bo’lar edi‖, ―Nimaga u hammaga kulib 
qarayveradi‖, ―U o’ziga hamma qaraganidan lazzat oladi, aslida meni qiynamoqchi‖, 
―U o’z zimmasidagi vazifalarni yaxshi bajarishi kerak, bo’lmasa uning keragi yo’q‖, 
―U hadeb meni niqtayveradi, har doim, u nima derkin, deb yashashim kerakmi?!‖, 
―Nima uchun u mening hayotimga aralashadi, men mustaqil odamman-ku‖, ―Boshliq 
bo’lsa o’ziga, nima, hadeb baqiraverishi kerakmi?!‖... Mana shunday fikrlar 
konfliktlar doirasida inson ichki emosional holatining kuchayib ketganligida ro’y 
beradi.
Bunday holatlarga biz o’zga odamlar qilgan amallarni o’zimizning emosional 
qadriyatlarimiz bilan o’lchaymiz, ammo ularning o’z emosional qadriyatlari 
mavjudligini esdan chiqaramiz. Biz uchun o’z emosional qadriyatlarimiz – 
dunyodagi eng to’g’ri formula bo’lib ko’rinadi. Ammo ana shu emosional 
formulamizni o’z-o’zimizga ishlatib ko’rsak-chi?! Har doim ham o’zimiz eng yaxshi 
bahoga loyiqmiz-mi?! Insonlar uchun o’ziga nisbatan shubha bilan qarash, o’zining 
qilgan ishlaridan qoniqmaslik xislatlari ham xos. Demak, xulosa shuki –