138
-
Ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalari bo’yicha yangiliklarni doimiy
o’zlashtirb borish yetuk pedagog va mohir ishlab chiqarish ta’limi ustasi bo’lishi
uchun quyidagi qoidani esdan chiqarmaslik kerak;
“Angishvonadek bilim bermoq uchun bir qop bilimga ega bo’lish kerak”.
ЎРТА УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА “ТЕХНОЛОГИЯ” ФАНИНИ
ЎҚИТИШДА КОМПЕТЕНЦИЯВИЙ ЁНДАШУВЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ
И.И.Рахматов
БухДУ доценти
Ҳозирги шароитида меҳнат бозорида асосий ўрин эгаллаган кучли
рақобатга
бардош
бериш
ҳар
бир
мутахассисдан
юксак
касбий
компетентликка эга бўлиш, уни тинимсиз ошириб боришни тақозо
этади..Педагогнинг компетентлиги нима?
“Компетентлик” тушунчаси таълим соҳасига психологик илмий
изланишлар натижасида кириб келган.
Психологик нуктаи назардан
компетентлик “ноанъанавий вазиятлар, кутилмаган ҳолларда мутахассиснинг
ўзини қандай тутиши, мулоқотга киришиши, рақиблар билан ўзаро
муносабатларда янги йўл тутиши, ноаниқ вазифаларни бажаришда,
зиддиятларга тўла маълумотлардан фойдаланишда, изчил ривожланиб
борувчи ва мураккаб жараёнларда харакатланиш режасига эгалик”ни
англатади.Касбий компетентлик мутахассис томонидан алоҳида билим,
малакаларнинг эгалланишини эмас, балки ҳар бир мустақил йўналиш бўйича
интегратив билимлар ва харакатларнинг ўзлаштирилишини назарда тутади.
Шунингдек, компетенция педагогнинг
мутахассислик билимларини
доимо бойитиб боришни, янги ахборотларни ўрганишни, муўим ижтимоий
талабларни англайолишни, янги маълумотларни излаб топиш,
уларни кайта
ишлаш ва ўз фаолиятида қўллай билишни тақозо этади
Қуйида касбий компетентлик негизида акс этувчи сифатларнинг
мохияти кискача ёритамиз.
Ижтимоий компетентлик – ижтимоий муносабатларда фаоллик
кўрсатиш кўникма, малакаларига эгалик, касбий фаолиятда субъектлар
билан мулоқотга киришаолиш.
Махсускомпетентлик - касбий-педагогик
фаолиятни ташкил этишга
тайёрланиш, касбий-педагогик вазифаларни окилона ҳал қилиш, педагогик
фаолияти натижаларини реал баҳолаш, билим кўникма ва малакалани изчил
ривожлантириб бориш бўлиб, ушбу компетентлик негизида психологик,
методик, информацион, креатив, инновацион ва коммуникатив компетентлик
кўзга тутилади.Улар ўзида қуйидаги мазмунни ифодалайди:
а) психологик компетентлик - педагогик жараёндасоғлом психологик
муҳитни
ярата
олиш,
талабалар
ва
таълим
жараёнининг
бошқа
иштирокчилари билан ижобий мулоқотни
ташкил этиш, турли салбий
139
психологик зиддиятларни ўз вақтида англай олиш ва бартараф эта олиш;
б)
методик компетентлик-педагогик жараённи методик жиҳатдан
оқилона ташкил этиш, таълим ёки тарбиявий фаолият шаклларини тўғри
белгилаш, метод ва воситаларни мақсадга мувофиқ танлай олиш, методларни
самарали куллай олиш, воситаларни муваффакиятли қўллаш;
в) информацион компетентлик – ахборот муҳитида зарур, муҳим,
керакли, фойдали маълумотларни излаш, йиғиш, саралаш, қайта ишлаш ва
улардан мақсадли, ўз ўрнида, самарали фойдаланиш;
г) креатив компетентлик - педагогик фаолиятга нисбатантан қидий ва
ижодий ёндашиш, ўзининг ижодкорлик малакаларига
эгалигини намойиш
эта олиш;
д) инновацион компетентлик - педагогик жараённи такомиллаштириш,
таълим
сифатини
яхшилаш,
тарбия
жараёнининг
самарадорлигини
оширишга доир янги ғояларни илгари суриш, уларни амалиётга
муваффақиятли татбиқ этиш;
е)
коммуникатив компетентлик – таълим жараёнининг барча
иштирокчилари, жумладан, талабалар билан самимий мулоқотда бўлиш,
уларни тинглай билиш, уларга ижобий таъсир кўрсата олиш.
ж) шахсий компетентлик – изчил равишда касбий ўсишга эришиш,
малака
даражасини
ошириб
бориш,
касбий
фаолиятда
ўз
ички
имкониятларини намоён кила олиш.
з)
технологик компетентлик - касбий-педагогик билим, кўникма ва
малакаларни
бойитадиган
илғор
технологиялар
ни
ўзлаштириш,
замонавийвосита, техника ва технологиялардан фойдалана олиш.
к) экстремал компетентлик – фавқулотда вазиятлар (табиий офатлар,
технологик жараёнишдан чиққан)да, педагогик
низолар юзага келганда
оқилона қарор қабул қилиш, тўғри ҳаракатланиш малакасига эга бўлиш.
Ўқувчиларда технология фанидан шаклантириладиган таянч ва фанга оид
компетенция элементлари таълимнинг узлуксизлигини узвийлиги ўқувчи
шахси ва қизиқишлари ўстиворлигидан келиб чиқиб уларнинг ёш
хусусиятларига мос равишда А1, А1+, А2, А2+ стандарт даражалар бўйича
қуйидаги
таянч
компетенциялар
шакллантирилади:
коммуникатив
компетенция,
ахборотлар
билан
ишлаш
компетенцияси,
Ўз-ўзини
ривожлантириш компетенцияси, ижтимоий фаол фуқаролик компетенцияси,
миллий ва умуммаданий компетенция,математик
саводхонлик, фан ва
техника янгиликларидан хабардор бўлиш ҳамда фойдаланиш компетенцияси.
Технология фанига оид эса қуйидаги компетенциялар мавжуд: буюм ва
маҳсулот турларини, уларни тайёрлаш ва ишлов бериш усулларини билиш,
технологик лойиҳалаш ҳамда
амалга ошириш компетенцияси, психомотор,
функционал, ҳамда амалий фаолият турларини бажаришдаги операцион
компетенцияси,тўғри ва онгли касб танлаш, ижтимоий муносабатларга
кириша олиш компетенцияси.
Do'stlaringiz bilan baham: 
