Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

---

892 
aqliy, ahloqiy rivojlantirish ishlari, nutqiy ta’lim jarayyonida amalga oshiriladi. Bolalar 
maxsus maktabgacha ta’lim muassasasi bolalarni maktabga tayyorlar ekan, birinchi 
navbatda, ularning to‘g‘ri nutqga o‘rgatish, ularga ona tilining boyliklarini imkoni 
boricha chuqurroq singdirish lozim.
K.D.Ushinskiy aytganidek, “bizning vazifamiz bolani sinchkov kuzatishga, 
ko‘rgan va eshitganlarini yagona, to‘g‘ri fikrga birlashtirishga, eshita olishga, 
ko‘rishga va bu fikrni so‘z bilan to‘g‘ri ifodalashga o‘rgatishdir”. Chunki nutq
ularning har tamonlama kamol topishida muhim o‘rin tutadi. Bola nutqini to‘liq 
shakllanishi asosan 6 yoshga to‘g‘ri keladi. Bu yoshda nutqi normal rivojlanayotgan 
bola nutqdagi barcha tovushlarni, talaffuz etishni, so‘zlarni o‘z o‘rnida qo‘llashni, o‘z 
fikrini mantiqiy to‘g‘ri bayon etishni mukammal egalaydi. Lekin ba’zi bolalarda nutq 
shakllanishida o‘z tendoshlariga nisbatan orqada – qolish, nutq buzilishlarini turli 
ko‘rinishlari uchraydi. Har bir nutq kamchiligi o‘ziga xos tarzda namoyon bo‘lib, u 
bola rivojlanishiga turlicha salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Nutq buzilishlariga ega bolalarni 
nutqi ko‘pincha normal rivojlanishdan orqada qolishi, aqliy-xissiy sferalarini 
takomillashmasligiga olib keladi; bolalarni maktabga tayyorlashda bir qator 
qiyinchiliklarni kelitirb chiqaradi.