Узбекистан Республикаси Давлат архитектура ва курилша

10
z
q
q
D
4
z

=
l
, (16) 
бу ерда 
D
- манба оғзининг диаметри, м; 
q
- ёнувчи газлар, буғлар, чангларнинг чиқариш жойидаги 
концентрацияси, мг/м
3
.;
q
z
- ёнувчи газлар, буғлар ва чангларнинг, аланга тарқатишининг пастки 
кокцентрацион чегарасининг 10% га тенг бўлган концентрацяси, 
мг/м
3
; 
7.7.
Тортиб олувчи вентиляция тизимидан чиқариш мўриларини, агарда 
бирорта қувур ёки шахталарда ёнувчи моддаларнинг ўтириб қолиш эҳтимоли 
бўлса ёки чиқариб юборилаётган моддаларнинг аралашишидан портлаш ҳавфи 
бўлган аралашмалар ҳосил бўлиш эҳтимоли бўлса, одатда, алоҳида лойиҳалаш 
лозим. 
Бундай чиқарилаётган моддаларни, ҳар бир ҳаво қувурининг уланиш 
жойидан оғзигача ўтга бардошлик чегараси 0,5 с бўлган вертикал 

---

ҚМҚ 2.04.05-97* 64-бет 
бўлинмаларини кўзда тутган ҳолда, бир шахта ёки қувурга йиғишга рухсат 
этилади. 
8. ИККИЛАМЧИ ИССИҚЛИК ВА ҚАЙТА ТИКЛАНАДИГАН ЭНЕРГИЯ 
РЕСУРСЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ 
 
8.1*.
Иситиш вентиляция ва кондициялашни. одатда: 
а) маҳаллий сўрма ва умумалмашинув вентиляцияси, кондициялаш 
тизимлари билан чиқарилаётган хавонинг; 
б) кондициялаш, вентиляция ва иситиш учун яроқли, иссиқлик ва совуқ 
ташувчи кўринишида бераётган технологик қурилмаларнинг; 
в) қуёш, геотермал, шамол ва ҳ. к.- анъанавий бўлмаган энергия 
манбаларининг иккиламчи иссиқлик ва қайта тикланадиган энергетик ресурслар 
(ҚТЭР) дан фойдаланган ҳолда лойиҳалаштириш лозим. 
8.2*.
Иситиш, вентиляция ёки кондициялаш учун ҚТЭР дан 
фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлиги ва иссиқлик насоси қурилмалари ва 
иссиқликни утилизация қилиш жихозларини, иссиқликни (совуқни) утилизация 
қилиш схемаларини танлаш, тизимларда иссиқликнинг ишлатилиши ва ҚТЭР 
келишининг нотекислигини ҳисобга олган ҳолда, техник - иқтисодий ҳисобга 
асосланган бўлиши шарт. Иқтисодий тенг бўлган лойиҳавий ечимлар бўлганда 
(келтирилган сарфлар ± 5% чегарасида), ёқилғини кўпроқ иқтисод этишни 
таъминлайдиган ечимни қабул қилиш тавсия этилади. 
8.3.
ИКЭРларда иссиқликни (совуқни) ишлатиш учун берилаётган ҳаводаги 
зарарли моддалар концентрацияси 2.12 б. да кўрсатилгандан ортиқ бўлмаслиги 
шарт. 
8.4.
Ҳаво - ҳаволи ва газ - ҳаволи иссиклик утилизаторларидаги ҳаво 
қувурларининг уланган жойларида берилаётган ҳаво босими, чиқариб 
юборилаётган ҳаво ёки газ босимидан ортиқ бўлишини таъминлаш лозим. Бунда 
босимларнинг максимал фарқи, иссиқликни утилизация қилиш жиҳозларига 
бўлган техник шартлар бўйича рухсат этилган қийматдан ортиқ булмаслиги 
шарт. 
Ҳаво - ҳаволи, газ - ҳаволи иссиқлик утилизаторларида аппаратнинг 
конструктив хусусиятлари ҳисобига зарарли моддалар ўтишини ҳисобга олиш 
лозим. 
8.5.
Ҳаво - ҳаволи иссиқлик утилизаторларида берилаётган ҳавони иситиш 
учун: 
а) А ва Б категория хоналаридан; А ва Б категория хоналаридаги ҳаводан, 
шу хоналарнинг ҳавосини иситиш учун фойдаланишга рухсат этилади. 
Портлашдан ҳимояланган ҳолда бажарилган жиҳозлардан тизимда қўлланганда; 
б) таркибида 1-чи класс хавфи бор зарарли моддалар бўлган, портлаш 
хавфига эга аралашма ёки ҳаво маҳаллий тортиш вентиляцияси тизимидан. 
Портлаш хавфи бўлмаган чанг ҳаво аралашмаларни маҳаллий тортиш 
тизимидан, улар чангдан тозалангандан сўнг, хавони ишлатишга рухсат этилади; 
в) таркибида иссиқлик алмашиш юзаларида ўтириб қоладиган ёки 
конденсацияланадиган, 1-чи ва 2-чи класс хавфи бор зарарли моддалар ёки 

---

ҚМҚ 2.04.05-97* 65-бет 
регенератив иссиқлик утилизаторларида, шунингдек, иссиқлик қувури 
базасидаги иссиқлик утилизаторларида кескин. 
г) ЎзР Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги. томонидан кўрсатилган хавфли 
концентрациялар таркибида касал қўзгатувчи бактериялар, вируслар, 
замбуруғлар бўлган ҳаводан фойдаланишга рухсат этилмайди. 
8.6.
Иссиқлик утилизаторларида берилаётган ҳавони иситиш (совутиш) 
учун, иссиқлик алмашувчи оқимларни герметик (зич) бўлиши таъминланганда 
ва назорат қилиш органлари билан келишилганда, зарарли ва ёнувчи 
суюқликларнинг иссиқлигидан фойдаланишга рухсат этилади; келишув 
бўлмаганида, таркибида 1-чи, 2-чи ва 3-чи класс хавфи бўлган зарарли моддалар 
бўлмаган ёки авария натижасида ажралиб чиқиш бўлганида хона ҳа-восидаги шу 
моддаларнинг концентрацияси ЧРК дан ошиб кетмайдиган миқдорда таркибида 
иссиқлик ташувчиси бўлган қўшимча контурдан фойдаланиш лозим. 
8.7.
Контактли иссиқлик утилизаторларида (сув билан суғориш 
камераларида ва ҳ.к.) берилаётган ҳавони иситиш (совутиш) учун, ичиш 
сифатига эга сувдан ёки зарарли моддалар таркибида бўлмаган сув 
аралашмаларидан фойдаланиш лозим. 
8.8.
Таркибида чўкадиган чанг ва аэрозоллар бўлган вентиляцион ҳавонинг 
иссиклигидан 
(совуқлиги) 
фойдаланилганда, 
ҳавони 
иссиқликни 
утилизацияловчи ускуналарнинг техник шартлари бўйича рухсат этилган 
концентрациясигача тозалашни, шунингдек, иссиқлик алмашувчи юзаларни 
ифлосланишдан тозалашни кўзда тутиш лозим. 
8.9.
ИКЭР иссиқликни утилизациялаш тизимларида, оралик иссиқлик 
ташувчини музлашдан ва иссиқлик утилизаторларини иссиқлик алмашинув 
юзаларида қиров ҳосил бўлишидан ҳимоялаш бўйича тадбирларни кўзда тутиш 
лозим. 
8.10.
Вентиляцион тизимлар ва технологик жиҳозларда ИКЭР иссиқлигини 
ишлатувчи тизимларни, резерв иссиқлик таьминотини асослаб берилган ҳолда 
кўзда тутиш лозим. 
8.11.
Анъанавий бўлмаган энергия манбаларидан (қуёш. геотермал ва ҳ.к.) 
фойдаланувчи иситиш тизимларини лойиҳалаштиришда, иссиқлик юкланмасини 
тўла беркитиш учун, анъанавий энергия манбаларидан резерв иссиқлик 
таъминотини кўзда тутиш лозим.