Градостроительные нормы и правила

4.29.
 
Клублар, кинотеатрлар ва театрларнинг томошабинлар заллари учун ҳаво 
иситиш тизими вентилятсия ва кондициялаштириш тизимлари билан қўшилган 
ҳолларида киритиладиган ҳаво ҳароратини иккита режим учун қабул қилиш керак – 
томошабинлар билан ва томошабинларсиз. Бу ҳолда ички ҳавонинг рециркуляциясига 
йўл қўйилади. 
4.30.
 
Чуқур колосника саҳнали клуб ва театрларнинг томошабинлар залларида 
чиқариб ташланадиган ҳаво сарфи киритиладиган тоза ҳавонинг 90% ини ташкил 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 89 
этиши керак, 10% ҳаво залда зичланишни таъминлайди: саҳна орқали залдан умумий 
сарфнинг 17% идан кўп бўлмаган ҳаво чиқариб ташланиши керак.
4.31.
Киноаппарат ва аккумулятор хоналари учун вентиляция тизимининг 
мустақил чиқариб ташлаш ва киритиш тизимлари назарда тутилиши шарт. 
Кинопроексион хонасининг ҳаво чиқариб ташлаш тизимини бошқа тизимлар билан 
қўшишга (перемотка қилиш, таржимон кабинаси ва дераза кучайтиргич жавонидан 
ҳаво чиқариб ташлаш тизимлари бундан мустасно) ёки бошқа тизимларнинг проексион 
хоналаридан ҳаво қувурларини транзит қилиб ўтказишларга рухсат этилмайди. 
Томошабинлар заллари 100 ўрингача бўлган биноларнинг кинопроексион хоналарига 
тоза ҳаво киритиш вентиляциянинг умумий тизимидан амалга оширишга рухсат 
этилади.
4.32
*. Музей ва кўргазмалар экспозиция залларида, музейларнинг нодир китоблар 
ва қўлёзмалар сақланадиган хоналарида, ҳамда 1 млн. ва ундан кўп бирлик ҳажмдаги 
кутубхона сақлаш хоналарида, ва I гуруҳдаги архивларнинг сақлаш хоналарида 
кондициялаштириш назарда тутилиши шарт. Музейлар, кутубхоналар ва архивларда 
йилнинг совуқ даври учун ҳаво ҳисобий ҳарорати ва ҳаво алмаштириш карралиги 31-
жадвал бўйича қабул қилиниши керак. 
31-жадвал 
Хоналар 
Пара-
метрлар 
Барча климатик 
худудларда 
ҳавонинг ҳисобий 
ҳарорати, °С 
1 соатда ҳавонинг 
ҳавоалмаштириш 
карралиги, камида 
Хоналар 
типи* 
1 
2 
3 
4 
5 
Музейлар ва доимо 
фаолият кўрсатувчи 
санъат асарларининг 
намойиши экспозиция 
заллари 
Н 
22 
Ҳисоб китоб 
бўйича, аммо 1 
кишига 20 м
3
/с 
дан кам эмас. 
Д 
Музейлар, кутубхоналар ва 
фотохужжат ва 
микрофильм 
архивлврининг сақлаш 
хоналари 
Н 
22 
Ҳисоб китоб бўйича
П1 
Ҳисобга олиш 
хужжатлари, хизмат 
каталоглари сақландиган 
хоналар 
Н 
18 
1 
Кўргазмалар заллари, 
ўқишга хизмат кўрсатиш 
худудчалари (жумладан 
нутқ сўзлаш ва ўқитиш 
заллари) 
Н 
20 
Ҳисоб китоб 
бўйича, аммо 1 
кишига 20 м
3
/с 
дан кам эмас. 
Д 
Фондларнинг жавобгар 
сақловчиларининг 
хоналари 
Н 
20 
2 
П1 
Репродуксион-нусҳалаш 
лабораториялари 
Н 
18 
3 
Р1 
* Хоналар типи - 4.11бандига қаранг.

---

ШНК 2.08.02-09 стр 90 
Эслатма: 1. Музейлар, доимий фаолият кўрсатувчи санъат асарларининг намойиши экспозицион 
залларида, фонди ҳажми 1 млн. бирликда ва ундан кўп сақлаш хоналарида, 1 гуруҳ архивларида ва 
музейларнинг сақлаш хоналарида ҳароратни ва ҳавонинг нисбий намлигини хоналарда йил давомида 
доимо ушлаб туриш шарт. Йил давомида ҳавони кондициялаштиришда ҳароратнинг рухсат 
этиладиган тебраниши ±2°С дан ошмаслиги, нисбий намлик эса ±3% ошмаслиги шарт. Технологлар 
билан келишилган ҳолда йил давомида кондициялаштиришда музейлар ва доимий фаолият 
кўрсатувчи санъат асарларининг намойиши экспозицион залларида ҳароратни ва нисбий намликни 
йил давомида ёки йилнинг иссиқ даврида ушбу жадвалдаги миқдорлардан 2° кўп бўлган 
миқдорларда ушлаб туришга рухсат этилади.
2. Фонди 1 млн. сақлаш бирлигигача бўлган кутубхоналарнинг сақлаш хоналарида ва 2 ва 3 гуруҳдаги архивларда 
йилнинг иссиқ даврида хоналарнинг ҳаво ҳарорати 25-жадвалда келтирилган миқдорлардан ошиб кетмаслиги шарт. 
3. 4.34 бандда кўрсатилган биноларда йилнинг иссиқ даврида ҳаво параметрларини нормалаш шарт эмас. 
4.33.
Ўқиш, нутқ сўзлаш залларида ва фонди 200 минг ва кўп сақлаш бирлигидаги 
кутубхоналар сақлаш хоналарида, музейларнинг экспозиция ва сақлаш залларида, 
сиғдираолишлик миқдори 300 минг сақлаш бирлигидан кўп архивларнинг сақлаш 
хоналарида, қоида бўйича, ҳаволи иситишни ҳаво киритиш вентиляцияси ёки ҳавони 
кондициялаштириш тизими билан қўшилган ҳолда қўллаш зарур, ҳаво чиқариб 
ташлаш вентиляциясини табиий уйғонувчан қилиб лойиҳаланиши зарур. Сувли 
иситишни ушбу биноларнинг бошқа хоналари учун назарда тутиш мумкин.
4.34.
Ўқиш жойларини бир хонада китоб фонди билан жойлаштириладиган 
сақлаш бирлиги 50 мингача бўлган оммавий кутубхоналарда, ҳамда 300 минг 
бирликкача сақлаш бирлигидаги архивларда табиий вентиляция қурилмалари бир 
карра ҳаво алмаштиришдан кам бўлмаган ҳисоб билан назарда тутилиши мумкин.
4.35.
Сақлаш бирлиги 200 минг ва кўп кутубхоналарнинг сақлаш, нутқ сўзлаш ва 
ўқиш залларида, ҳамда сиғдираолишлик миқдори 300 минг бўлган архивларнинг 
сақлаш хоналарида ҳавонинг рециркуляциясини назарда тутиш лозим. Ташқи ҳаво 
сарфини ҳисоб китоб билан аниқлаш шарт. Сақлаш биноларининг хоналарида у 
умумий киритиладиган ҳаво сарфининг 10% идан ошиб кетмалиги шарт.
4.36.
Музейлар, кутубхоналар ва архивларнинг сақлаш хоналарини ташқаридан 
кирадиган чангдан тозалаш ва технологик топшириқда бериладиган ҳаво 
ресиркуляциясини йўл қўйиладиган чегаравий концентрациягача бўлиши назарда 
тутилиши шарт. 
Музей, кутубхона ва архив биноларида ҳавонинг нисбий намлиги 50-55% қилиб 
қабул қилиниши шарт.
4.37.
Чакана савдо корхоналарининг хоналарида совуқ давр учун ҳавонинг 
ҳисобий ҳарорати ва ҳаво алмаштириш карралилиги, жумладан алоҳида жойлашган ва 
киритиб қурилган ҳар хил мутахассислашган дўконлар, ярим очиқли йўловчилар жойи 
бор савдо расталари қаторлари, 150 ўрингача бўлган сабзавот бозорлари учун 32-
жадвалдан қабул қилиниши лозим.
32-жадвал
Хоналар
Пара-
метр-
лар 
Барча климатик 
худудларда 
ҳавонинг ҳисобий 
ҳарорати, °С 
1 соатда ҳавонинг 
ҳаво алмаштириш 
карралиги, камида 
Хоналар 
типи* 
1 
2 
3 
4 
5 
Майдони 250 м
2
ва камроқ 
савдо залли магазинларда: 
озиқ-овқат 
Н 
О 
12 
14-16 
1 
по расчету 
Д 

---

ШНК 2.08.02-09 стр 91 
ноозиқ-овқат 
Н 
О 
15 
16-18 
по расчету 
Д 
Майдони 250 м
2
кўп савдо 
залли магазинларда: 
озиқ-овқат
Н 
О 
12 
14-16 
по расчету 
по расчету 
Д 
ноозиқ-овқат
Н 
О 
15 
16-18 
по расчету 
по расчету 
Д 
Алоҳида жойлашган енгил 
конструкцияли дўконлар, 
ёпиқ сабзавот бозорлари 
Н 
8 
1 
Д 
Юк тушириш хоналари 
Н 
10 
по расчету 
Д 
Молларни сотувгв 
тайёрлаш, қадоқлаш, қабул 
қилиш, экспидиция 
хоналари, кўздан кечириш 
заллари 
Н 
О 
16 
17-18 
2 
П1 
Намойиш қилиш заллари 
Н 
18 
по расчету 
Д 
Дазмоллаш хоналари 
Н 
16 
по расчету 
Д 
Бўлакларга кесиш хоналари 
хоналаризрубочные 
Н 
10 
3 
П1 
Омборчалар: 
а) бакалея, нон, кондитер 
махсулотлари 
Н 
16 
0,5 
P
1 
б) гастрономия, балиқ, сут, 
мевалар, вино, пиво, 
ичимликлар, сабзавот, 
тузланган махсулотлар 
хоналари 
Н 
8 
1 
P
1 
в) оёқ кийим, парфюмерия, 
маиший кимё моллари ва 
бошқа моллар 
Н 
16 
2 
P
1 
г) бошқа моллар 
Н 
16 
0,5 
P
1 
Таралар, қадоқлаш 
ашъёлари ва инвентарлар 
учун хоналар 
Н 
12 
1 
P
1 
Кирхоналар 
Н 
18 
0,5 
Р1 
Устахоналар 
Н 
18 
3 
Р1 
Экспидициялар ва шиша 
таралари қабули пунктлари, 
буюртма қабули ва улашиш 
хоналари 
Н 
18 
1 
Р1 
1 
2 
3 
4 
5 
Совитиш камералари: 
а) гўшт, полуфабрикатлар, 
гастрономия 
Н 
0