Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet89/115
Sana13.05.2022
Hajmi4,73 Mb.
#602931
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   115
Bog'liq
fayl 1605 20210825

 
Ko‘rish analizatorlari.
Odam va ko‘pchilik hayvonlar uchun ko‘rish, 
fazoda distant orientirlanishning asosiy usullaridan biri hisoblanadi. Ko‘rish orqali 
tirik organizmlar nafaqat kun va tunni almashishi to‘g‘risida axborot oladi, balki 
atrof-muhit to‘g‘risida ham to‘liq tasavvur hosil qiladi. Fotobiologik jarayonlar 


183 
asosida, o‘ziga xos kimyoviy reaksiyalar yotadi va ularning amalga oshishi uchun 
quyosh va koinotdan yetkazib beriladigan energiya zarur. Bu energiya, 
elektromagnit nurlanish va disket zarrachalar - fotonlar, yoki kvantlar ko‘rinishida 
keladi (ilova:65-rasm)..
Fotoretseptorlarning asosiy faoliyati, to‘r pardaga tushgan nur kvanti 
ta’sirida asab impulsini vujudga keltirishdan iborat. Bu jarayon, fotonlarni ko‘rish 
pigmentlarini yutishidan boshlanadi. Natijada, rodopsin yuqoriroq energiya 
pog‘onasiga o‘tadi va tebranishi tezlashadi. Retinal bir necha bosqichli 
transizomerizatsiyaga uchrab, II-sis-retinal shaklidan to‘la-trans-retinalga aylanadi. 
Retinal bilan opsin oqsili o‘rtasidagi aloqadorlik ham o‘zgaradi. Rodopsin 
yemirilgach retinal va opsin hosil bo‘ladi va energiya ajraladi. Ayni paytda
pigment rangsizlanadi. Bu jarayonlar davomida kalsiy ionlari faollashadi va 
fotoretseptorlarning tashqi membranasida ochiq ion kanallarining soni kamayadi. 
Bunda, 
natriy 
kationi 
uchun 
o‘tkazuvchanligi 
pasaygan 
mambrana 
giperpolirizatsiyalangan holatga o‘tadi. Retseptor hujayra membranasining - 25 
mV lik potensiali - 40 mV gacha o‘zgaradi. Nur ta’sirining kuchayishi 
giperpolirizatsiyalanish 
darajasini 
oshiradi. 
Demak, 
fotoretseptorlarning 
qo‘zg‘alishida qatnashadigan membranalarning ishtirokida farq mavjud bo‘lib, 
hujayralarning ichki membranasi (disklar va burmalar) nur kvantini qabul qilishni 
ta’minlaydi, tashqi plazmatik membrana esa ion o‘tkazuvchanlikni o‘zgartiradi va 
giperpolyarizatsion retseptor potensialini vujudga keltiradi. 
Fotoretseptorlarda ro‘y beradigan elektr hodisalar to‘r pardadagi ganglioz 
hujayralarning qo‘zg‘alishiga olib keladi. Bu qo‘zg‘alish, ko‘ruv asabini tashkil 
qiluvchi ganglioz hujayralarning aksonlari bo‘ylab bosh miyaga o‘tkaziladi. 
Ganglioz hujayralarning uch turi: 1. Yorug‘lik paydo bo‘lishiga javob beruvchi 
neyronlar (

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish