O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

yordam
Koma va anafilaktik shok holatida shoshilinch 
yordam 
Mavzuning maqsadi
: Nafas va yurak qon tomir tizimi 
kasalliklariga shoshilinch yordam berish haqida tushunchaga ega 
bo’lish. Koma va anafilaktik shok holatida shoshilinch yordam berish. 
Mavzu bayoni 
Astma xurujining
(pristupining, bo’g’ilish simptomining) uzoq 
muddat kechishi yoki davom etishi, organizmning yangi holati- astma 
statusiga (status astmaticus) o’tishi (o’tkir boshlanishi ham) mumkin. 
Ushbu statusni og’ir kechishi bronxial astmani klinik kechishini 
o’zgarganligidan dalolat beradi. Simpatomimetik va bronxolitiklarga 
rezistentligi, total o’pka obstruktsiyasini tez rivojlanishi, o’tkir o’pka 
yurak, gipoksemik koma, gipoksemik giperkapniya, to’qimalar 
anoksiyasi va ikkilamchi politsitemiya kabi astma statusi (AS) 
simptomlari, bo’g’ilish simptomlaridan farq qiladi.
Astma statusini uchta bosqichi mavjud; 
I-bocqich bu masofadan eshitiladigan shovqinlarni mos kelmasligi, 
ular ko’p, lekin auskultatsiyaga sust, nafas fonida tarqoq quruq 
xrillashlar kam. Yurak auskultatsiya qilinganda o’pka arteriyasida II ton 
aktsenti va II tonni ikkilanishini eshitishimiz mumkin. Yurak 
glikozidlariga rezistent taxikardiya yoki gipertenziyaga moyil bo’ladi. 
Bemorlarda tsianoz yaxshi rivojlanmagan va vahima hisi kuchaya 
boradi. 
II bosqichda bronxlarni total obstruktsiyasi bilan birga chuqur 
darajadagi nafas yetishmovchiligi kuzatiladi va taxipnoe yoki bradipnoe 
bilan kechadi. O’pka ekskursiyasi cheklanadi. Bronx va bronxiolalarda 
shilliqsimon balg’am to’planishi va ularni obstruksiyasi munosabati 
bilan quruq xrillashlar kam va past eshitiladi va hatto yo’qolishi ham 
mumkin gung o’pka (havo kirmaydi va chiqmaydi). Bu bosqishda 
gipertoniya, gipotoniyaga ham o’tadi. Dekompensatsiyalangan atsidoz 
va giperkapniya rivojlanadi. 
III bosqichda gipoksemik koma rivojlanadi. Bemorlarda astma 
statusining barcha klinik simptomlari bilan birga diffuz tsianoz 
rivojlanib, sekin asta xotiralari yo’qoladi hamda barcha reflekslar so’na 
boshlaydi. Bu vaqtda gung o’pka bilan birga yurak tonlari susayadi, puls 

---

583 
kichik va tezlashadi, qon bosimi tushib, kollaps rivojlanadi. Nafas 
markazi paralichidan bemorlar vafot etadilar. 
Astma statusining sabablari bu asosan β-adrenergik retseptorlarning 
katexolaminlar metabolizmining oraliq maxsulotlari bilan qamali 
(blokada) 
dir. 
Astma 
statusi 
rivojlanishiga 
uzoq 
muddat 
simpatomimetiklar, sedativ, antigistamin, uyqu chaqiruvchi dorilar olib 
kelish ehtimoli ko’proq. Bundan tashqari garmonal dori moddalarini 
bermay qo’yish, giposensibilizatsiyani noto’g’ri boshlash, surunkali 
kasalliklar xuruji yoki o’tkir yallig’lanishli kasalliklar ham olib keladi.