O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

sub’ektiv tekshirish
usullari: bemorning asosiy va 
qo’shimcha shikoyatlari, kasallikning rivojlanish tarixi (Anamneziz 
morbi), bemorning hayot anamnezi (Anamneziz vitae) ga xos bo’lgan 
ma’lumotlarni yig’ishni o’z ichiga qamrab oladi. Subektiv tekshirishda 
asosan anamnez yig’ishga etibor berilishi lozim.
2. Obektiv tekshirish metodlari; Bemorlarni umumiy ko’zdan 
kechirish, palpatsiya, perkussiya, auskultatsiyani qamrab oladi. 
3. Instrumental tekshirish usullari (rentgenografiya, EKG, ExoKG, 
FKG, 
yurak 
kateterizatsiyasi, 
koronaroangiografiya, 
miokardni 
perfuzion radioizotop stsintigrafiya va sutkalik monitoringi h.k.). 
4. Laborator tekshirish usullari (qonda xolesterin-kichik va yuqori 
zichlikdagi lipoproteidlar, triglitseridlar, qonda qand miqdori, AlT, AsT, 
gemoglobin). Ushbu usullarni aniq bajarish, bemorlarga aniq tashxis 
qo’yishda mihim hisoblanadi. 

---

154 
 So’rab-surushtirish-
biroz murakkab bo’lib, tibbiy deontologiya 
qoidalariga rioya qilishni talab qiladi. 
Shikoyatlar:
yurak-qon tomir 
kasalliklarida bemorlarning asosiy shikoyatlari yurak sohasida 
og’riqning bo’lishi, hansirash, bo’g’ilish xuruji, yo’tal, qon tupurish, 
shishlar, yurak to’xtaganday bo’lishi, yurak urishi, yurak tepishi, bosh 
og’rishi, bosh aylanishi, ko’gil aynishi, qusish, qulog’ida shovqin, 
xotiraning susayishi kabi simptomlar kuzatiladi.
Og’riq (dolor).
Og’riqlar turli xil kasalliklarda turli xil bo’ladi. 
Shuning uchun og’riqlarni joylashgan joyi, sababi, yuzaga kelish holati 
(fizik va emotsional zo’riqishda, tinch holatda va uyquda), og’riqlarning
xarakteri (o’tkir, simillovchi, og’irlik hissi, qisilish, ezilish, kesuvchi, 
sanchiluvchi) va tarqaluvchi og’riqlar farqlanadi. Stenokardiyada 
og’riqlar odatda to’sh ortida va birmuncha chaproqda joylashib asosan 
chap kurak ostiga, bo’yinning chap qismiga, chap yelkaga va qo’lga 
tarqaladi. Ular odatda fizik zo’riqish yoki emotsional holatlar bilan 
bog’liq bo’lib, zo’riqish to’xtatilsa, nitroglitserin qabul qilgandan keyin 
o’tib ketadi. Miokard infarktida esa og’riqlar nihoyatda kuchli, 
stenokardiyadan farqi yanada davomliroq bir soatdan bir necha 
kungacha davom etishi mumkin. Tomir kengaytiruvchi vositalar 
ta’sirida og’riqlar o’tmaydi. Bemorlarni o’lim vahimasi bosadi. Aorta 
anevrizmasida esa og’riqlar huddi miokard infarktidagidek o’tkir 
bo’ladi, lekin undan farq qilib, umurtqa pog’onasi bo’ylab va aorta 
bo’ylab tarqaladi. Miokardiddagi og’riqlar unchalik o’tkir emas, 
intensivligi sustroq va doimiy emas, jismoniy zo’riqishda kuchayadi. 
Perikardiddagi og’riqlar to’sh suyagi o’rtasida yoki butun yurak 
sohasida joylashib sanchuvchi, otuvchi (stelyayushiy) o’tkir xarakterda 
bo’lib, yo’talganda, harakatlanganda yoki stetoskop bilan tekshirganda 
kuchayadi. Og’riqlar bir necha kunlab, oylab yoki yillar davomida 
xurujli kechishi mumkin. Aortit (aortalgiya) dagi og’riqlar to’sh suyagi 
dastagi ortida joylashib harakatlanganda va emotsional holatlarga 
bog’liq emas, yurak sohasidagi simillovchi og’riqlar yuzaga kelib, 
harakatlanish, jismoniy zo’riqishga bog’liq bo’lmaydi, balki, bu turdagi 
og’riqlar kardionevrozlarda kuzatiladi. Yurak sohasidagi og’riqlar 
muskullar, nervlar, qovurg’alar va qo’shni a’zolarga tegishli bo’lishi 
mumkin (diafragmal churralar, xolesistitlar, oshqozon raki, va yaralari) 
bu turdagi og’riqlar kelib chiqishi, xarakteri, og’riq jadalligini o’zgarishi 
bilan yurak og’riqlaridan farq qiladi. 

---

155