Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

Дифференциал рента I
ернинг табиий унумдорлиги билан боғлиқ 
бўлган, саноат марказларига, бозорларга ва алоқа йўлларига яқин 
жойлашган серунум ер участкаларида вужудга келади.
Дифференциал 
рента I нинг ҳосил бўлишини шартли мисол ёрдамида кўриб чиқамиз (13.2-
жадвал). 
13.2-жадвал
Дифференциал рента I нинг ҳосил бўлиши 
Ер 
участ-
каси 
Ижти-
моий 
ишлаб 
чиқариш 
харажат-
лари 
(сўм) 
Ўртача 
фойда 
(сўм) 
Ижти-
моий 
қиймат 
(сўм) 
Ялпи 
маҳсу-
лот 
(тонна) 
Маҳсу-
лотнинг 
индиви-
дуал 
қиймати 
(сўм) 
Ижти-
моий 
қиймат 
– бозор 
нархи 
(сўм) 
Ялпи 
сотил-
ган 
маҳсу-
лот 
(сўм) 
Диф-
ферен-
циал 
рента I 
(сўм) 
А 
8000 
2000 
10000 
20 
500 
500 
10000 
- 
Б 
8000 
2000 
10000 
25 
400 
500 
12500 
2500 
В 
8000 
2000 
10000 
30 
333 
500 
15000 
5000 
Мисолимиздаги уч хил ер участкаларидан олинган маҳсулотнинг 
ижтимоий қиймати бир хил, яъни 10000 сўмни ташкил қилади. Ялпи 

---

283 
ҳосилдорлик А участкасида 20 тонна, Б ва В участкаларда 25 ва 30 тоннани 
ташкил қилади.
Ҳар бир участкадан турлича ҳосил олинганлиги туфайли 
уларда етказилган маҳсулотларнинг индивидуал қиймати ҳам турлича бўлиб 
чиқади. 
Яъни, А участкасида ҳар бир маҳсулот бирлигининг қиймати 500 сўм 
бўлса, Б участкасида 400 сўм, В участкасида эса 333 сўмни ташкил қилади. 
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари сифати ёмон участкада етиштирилган 
маҳсулот нархида сотилади (мисолимизда 500 сўм). Натижада ёмон ер 
участкаси (А) ўзининг якка ишлаб чиқариш харажатларини қоплаш ва фойда 
олиш имконига эга бўлади. Ўртача (Б) ва яхши (В) ер участкаларида эса ёмон 
ер участкаси (А)га нисбатан 2500 ва 5000 сўм миқдорда қўшимча даромад 
олинади.
Бу олинган қўшимча даромад ернинг табиий унумдорлиги билан боғлиқ 
бўлган дифференциал рента I ни ташкил қилади.