Томонидан дарслик сифатида тавсия этилган

Ишлаб чиқаришнинг ҳар бир даражасида доимий ва ўзгарувчи 
харажатлар йиғиндиси умумий харажатлар (УХ)ни ташкил қилади. 
Доимий (ДХ), ўзгарувчи (ЎХ) ва умумий (УХ) харажатларнинг 
графикдаги ифодасини 11.4-чизма орқали кўришимиз мумкин. 
Маҳсулот бирлигини ишлаб чиқаришга қилинадиган сарф-харажатларни 
ҳисоблаш учун ўртача умумий, ўртача доимий ва ўртача ўзгарувчи 
харажатлар тушунчаларидан фойдаланилади. 
Ўртача умумий харажатлар 
ялпи (умумий) харажатларнинг ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори 
нисбатига тенг: 
УМУМИЙ ХАРАЖАТЛАР 
Доимий харажатлар 
Ўзгарувчи харажатлар 
Корхона тўлов мажбуриятлари 
Хомашё 
Солиқлар 
Материаллар 
Амортизация ажратмалари 
Ёнилғи 
Ижара ҳақи 
Транспорт хизмати 
Қўриқлаш хизмати харажатлари 
Ишчилар иш ҳақи ва шу кабилар учун 
харажатлар 
Бошқарув ходимлари маоши ва ҳ.к. 

---

245 
М
УХ
ЎУХ

;
 
бу ерда: ЎУХ – ўртача умумий харажатлар; 
УХ – умумий харажатлар; 
М – ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори. 
11.4-чизма
Доимий, ўзгарувчи ва умумий (ялпи) харажатларнинг графикдаги 
тасвири 

С
 

УХ 
 
 

ЎХ 

ДХ 
 
 
 
0

Q
 

 
Ўртача доимий харажатлар доимий харажатларнинг ишлаб 
чиқарилган маҳсулот миқдорига нисбати билан аниқланади: 
М
ДХC
ЎДХ

;
 
бу ерда: ЎДХ – ўртача доимий харажатлар; 
ДХC – доимий харажатлар суммаси. 
 Ўртача ўзгарувчи харажатлар ўзгарувчи харажатларни ишлаб