«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
5.5.2. Qatlamning g’ovaklilik (sementlanganlik), o’tkazuvchanlik va 
singdiruvchanlik xaritalari 
 
G’ovaklilik xaritasi 
deb g’ovaklilik qiymati bir xil bo’lgan nuqtalarni tutashtirib 
tuzilgan xaritaga aytiladi. Bunday xaritani tuzishda har bir quduqdan olingan kernni 
tahlil qilish natijasida berilgan nuqtalarda qatlamning o’rtacha g’ovakliligi 
aniqlanadi. Olingan natijalar xaritadagi har bir quduq nuqtasining oldiga yozib 
qo’yiladi. So’ngra quduqlararo interpolyatsiya qilinib, ma’lum intervallardagi ayrim 
nuqtalarda g’ovaklilik% hisobida aniqlanadi (10, 15, 20, 25, 30% va h.k.). Ma’lumki, 
jinslarning g’ovakliligi ularning sementlanish darajasiga bog’liq (sementlanish 
darajasi yuqori bo’lsa, ularning g’ovakliligi shuncha kam bo’ladi). Binobarin, 
g’ovaklilik xaritasi bir vaqtning o’zida kollektorlarning 
sementlanganlik darajasini
ham bildiradi.
Ba’zi bir rayonlarda sementlovchi moddalar (kvartsli, ohakli va boshqa 
sementlar) tog’ jinsining qattiqlik darajasini oshirib yuboradi. Bunday joylarda 
yuqoridagiga o’xshash xaritalarni tuzishda jinslarning burg’ilanishi pastdagi qattiqlik 
darajasiga oid ma’lumotlar inobatga olinadi. Ammo mazkur xaritalar tog’ jinsi 
g’ovakliligi to’g’risida faqat nisbiy tasavvur beradi. 
Kollektorlar o’tkazuvchanligini
ifodalovchi xaritalar g’ovaklilik xaritasini tuzish 
usulida tayyorlanadi. Har bir quduq uchun, u yoki bu usulda aniqlangan 
o’tkazuvchanlik qiymati darsi birligida aniqlanadi. 
Quduq belgisi oldiga yozib qo’yilgan o’tkazuvchanlikni anglatuvchi raqam 
interpolyatsiya metodi bilan ma’lum intervallar uchun aniqlanadi va o’tkazuvchanligi 
bir xil bo’lgan nuqtalar belgilanadi. Qiymati bir xil bo’lgan nuqtalar tekis egri chiziq 

---

102 
bilan birlashtiriladi. Natijada kollektorlar o’tkazuvchanligini ko’rsatuvchi xarita 
tuziladi.
Neftli qatlamlarning fizik xususiyatlarini gidrodinamika metodlari bilan 
o’rganish borasida qatlamning 
singdiruvchanlik xaritasi
ishlatila boshlandi. Bunday 
xaritalar neft yoki suvning qovushqoqligi, qatlamning o’tkazuvchanligi va qalinligi 
ta’sirini tavsiflaydi va quyidagicha ifodalanadi: 
,
kh
μ
bunda 


qatlamdagi suyuqlik 
qovushqoqligi, santipuazda; k 

kollektorning o’rtacha o’tkazuvchanligi, darsida; h 

qatlamning qalinligi, m. 
Singdiruvchanlik xaritasi izoliniyalari yuqorida qayd etilgan xaritalar usuli bilan 
topiladi. Qatlamning singdiruvchanlik xaritasi yordamida suyuqliklarning harakati 
qiyinlashgan uchastkalar aniqlanadi, ammo suyuqlikning harakati qanchalik 
qiyinlashsa, ya’ni 
,
kh
μ
miqdori qancha katta bo’lsa, qatlamning singdiruvchanligi 
shunchalik yomon bo’ladi.