«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

5.7-rasm. Quduqlar joyini kesmaga joylashtirish 
sxemasi
(M.A.Jdanov, 1981): 1 – qatlamlarning yotish 
elementlari; 2 – quduqlar joylashgan o’rni; 3 – 
quduqlarning ko’shirilgan nuqtasi; 

- qatlamning og’ish 
burshagi; 

- kesmaning yo’nalishi bilan qatlamning 
yo’nalishi oralig’idagi burshak; rim raqamlari bilan 
kesmalar yo’nalishi ifodalangan.
Agar quduq qatlamning cho’ziqligiga va enkayishiga nisbatan diagonal yo’nalishda 
tuzilgan kesmaga joylashtirilsa (5.7-rasm,g), unday holatda quduq O nuqtadan 
kesmaga o’tkazilgan perpendikulyar chiziq bo’yicha R nuqtaga tushiriladi, ya’ni 
qatlamning pastga enkayishi bo’yicha o’tkaziladi. 
5.7-rasm,g da OS va PR yordamchi chiziqlar o’tkazilgan. Rasmdagi O, R, S 
nuqtalar qatlamning yo’nalishi 
chizig’ida joylashadi va rasmdagi 
R 
nuqtaga 
nisbatan 
bir 
xil 
chuqurlikda bo’ladi. R nuqta 
hamma nuqtalarga nisbatan 
х
o’lchamiga 
teng 
bo’lgan 
chuqurlikda joylashadi. Demak, 
RPtg
β
х

ga teng. 
OPR uchburchagidan RP=OP 
sos

bo’lgani uchun tuzatishning 
oxirgi qiymati 
tg
β
cos
α
OP
х

.(5.3) bo’ladi 
5.3. 
ifoda 
bo’yicha 
hisoblangan tuzatishni quduqni R 
5.8 rasm. Quduqning joylashgan joyining 
mutlaq balandligi bilan kesmaning mutlaq 
balandligi orasidagi farqiga tuzatish kiritish 
sxemasi
(M.A.Jdanov, 1981) 

---

73 
nuqtaga tushirishda quduq og’zining mutlaq balandligidagidan ayrib tashlash kerak, 
chunki quduq hisoblab chiqilgan tuzatishga ko’ra qatlamning enkayishi bo’yicha 
pastga joylashtiriladi. 
Shuni nazarda tutish zarurki, kesma chizig’iga tushirilmagan quduqlardan 
foydalanib tuzilgan kesma ushbu yo’nalish bo’yicha kesimning o’zgarish 
qonuniyatlarini aniqlab beraolmaydi.