Mavzu Kirish. Fizika fanlari ichida optikaning o’rni va ilmiy teхnika taraqqiyoti

1. Geometrik optika. 
Bu optikaning asosini tashkil etib, yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab 
tarqalishi, qaytish va sinish qonunlarini-o’rganadi. Geometrik optika metodlari ko’zoynak uchun 
ishlatiladigan linzadan to juda murakkab bo’lgan astronomik teleskoplarni yasashgacha imkon 
beradi. 
2. Fotometriya. 
Bu bo’limda inson uchun racional yoritish hosil qilish maqsadida yorug’lik 
nurlari dastalarini hosil bo’lish qonuniyatlarini o’rganadi. SHu sababli fotometrik qonunlarni 
o’rganishda geometrik optikaning fizik tasavvurlaridan tashqari inson ko’zi tomonidan 
yorug’likning ko’rishning ayrim fiziologik aspektlari ham o’rganiladi. 
3. To’lqin optikasi. 
Bunda difrakciya, interferenciya, yorug’likning qutiblanishi kabi optik 
hodisalar yorug’likning to’lqin nazariyasi nuqtay nazaridan taхlil qilinadi. 
4. Molekulyar optika.
Bu bo’limda yorug’lik bilan muhit orasidagi o’zaro tasir o’rganiladi. 
Albatta, bu taъsirda moddaning molekulyar tuzilishining ahamiyati katta. Demak, yorug’likning 
molekulalar bilan o’zaro taъsiri o’rganiladi. YOrug’likning sinishi, disperciya, sochilishi kabi 
effektlar asosan molekulyar optikada o’rganiladi. Bunda yorug’likning anizatropik muhitda 
tarqalishi asosiy o’rnini egallaydi. Molekulyar optikada spektral taхlilning nazariy asoslarini 
tashkil etadi. 
5. CHiziqli bo’lmagan optika. 
Bu bo’lim yangi bo’lib, Lazer, Mazer kabi manbalardan 
olingan kuchli yorug’likning nurlarini muhitda tarqalishi; muhit bilan tasirlashuv jarayonlarini 
o’rganadi. Bundan tashqari, optika yorug’lik lyumenescenciyasini, harakatdagi jismlar optikasini 
o’rganadi. 
Nazorat savollari. 
1. Optika nimani o’rganadi? 
2. Gyuygens tamoyili nima? 
3. Elektromagnit to’lqinlar uchun sindirish ko’rsatkichi muhitning elektr va magnit 
parametrlari bilan bog’liqlik tenglamasi tushintiring. 
4. Optikaning tarkibiy bo’limlari qaysilar? 
5. Optikaning bo’limlarining har biriga izoh bering. 

---

Adabiyotlar. 
1. А.Н.Матвеев.Оптика. Москва.''Высшая школа'' 1985 
2. Г.С.Лансберг.Оптика. Тошкент. Ўқитувчи-1981 
3. И.В.Савельев.''Умумий физика курси'' III-том. Тошкент. Уқитувчи-1976 
4. Ф.А.Королев.''Физика курси оптика, атом ва ядро физикаси'' Тошкент. Уқитувчи-1978. 
Tayanch so’zlar va iboralar 
Elastik to’lqin, to’lqin fronti, Gyugens tamoyili, Gerc tajribasi, Maksvell tenglamasi, 
geometrik optika, fotometriya, to’lqin fronti, molekulyar optika, chiziqli bo’lmagan optika.