Fiziologiyasi va gigiyenasi

7. 5. Bolalar va o‘smirlar tayanch-harakat a’zolarining
rivojlanishida jismoniy mehnat va jismoniy
madaniyatning roli
Qad-qomat.
Har bir odam uchun xos bo'lgan qad-qomat, bo'v- 
bast yoki holat spetsifikdir. ya'ni tik turganda, o'tirganda va ish 
bajarganda har kim o 'ziga xos tana holatini namoyon qiladi. Qad- 
qomat, odatda. muskullarning statik kuchlanishi tufayli ushlab tu- 
riladi.
T o 'g ‘ri yoki kelishgan qad-qomatlarda umurtqa pog'onasining 
qiyshiqliklari juda kam. yelka keng. oyoqlar to 'g i'i. kaftlaridagi 
gumbazlar normal bo'ladi. B o'y-basti yaxshi odamlar kelishgan. 
ularning boshi doimo oldinga to 'g 'ri qarab turadi yoki biroz orqa- 
ga tashlangan bo'ladi, ko'krak biroz qorindan oldinga chiqib tura­
di. Bunday odam larning muskullari tarang. harakatlari dadil va
220
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

aniq bo'ladi. T o 'g 'ri qomat, bo'y-bast odamning harakat a ’zolari 
tizimining funksiyasi va ichki a ’zolar faoliyati uchun ancha qu- 
laylik to 'g 'dirad i. oxir-oqibat ish bajarish qobiliyatining oshishini 
ta'm inlaydi.
Qomat noto’g'ri b o ig a n id a bosh oldinga chiqqan, ko'krak qa- 
fasi yalpoq, ichga tortgan, yelka chiqqan. qorin shish singari osilib 
turadi. oyoqlar tizza b o'g 'in id an ikki tom onga voki ichga qiyshav- 
gan bo'ladi. Bel lodozi va ko'krak kifozi kuchli к о 'riuadi («aylana 
yelka»). N o to 'g 'ri qomat ko'pchilik holatlarda skoliozlar bilan bir­
ga kechadi. y a'n i umurtqa pog'onasining yon tom onga qiyshayishi 
yuz beradi. Skoliozlarda yelka, kuraklar va tos suyaklari asimmet- 
rik holatda b o ia d i.
N o to 'g 'ri qomat yurak, o'pka, oshqozon-ichaklar tizimining 
ishini og'irlashtiradi: bu paytda o'pkaning tiriklik sig'im i kamaya- 
di, moddalar almashinuvi sekinlashadi, bosh og ‘rig ‘i kuzatiladi, tez 
charchaydigan bo'lib qoladi.
18-rasm.