5-bo’lim. Suxbatlashish san’ati “G’iybatchi sizga boshqalar

SAMARALI MULOQOT 
Insonlar bolalikda janjal qila boshlaganidanoq gaplasha boshlaydi. Biz 
chaqaloqlikdan boshlab suhbatning asosiy vositasi bo'lgan 
tilni rivojlantiramiz. Asta-sekin biz tilning maqsadimizga 
mos keladigan murakkab qo'llanilishi bilan tanishamiz: 
ma'lumot berish va ishontirishni o’rganamiz. Biroq, biz tabiiy ravishda 
suhbatlashish qobiliyatiga ega bo'lsak ham, bizda yaxshi suhbatdoshning 
ko'nikmalari yetishmasligi mumkin, jumladan gapirishni bilish va tinglash. 
Suhbat monolog emas, balki dialogdir. Yaxshi suhbat quyidagi xususiyatlar bilan 
tavsiflanadi: 
-
U tabiiy to'g'ridan-to'g'ri va spontanlikka ega. U yuzma-yuz sodir bo‘lishi, 
ishtirokchilar bir vaqtning o‘zida bir-birini ko‘rishi va eshitishi mumkinligi 
ma’nosida jonli hisoblanadi. Suhbatning jonli taqdimoti kommunikativ 
samaradorlikning ajoyib manbai bo'lgan tana tilining qo'shimcha kuchi 
bilan boyitiladi va samarali bo'ladi. 
-
U 
moslashuvchan 
bo’ladi, 
chunki 
u 
ishtirokchilarning reaksiyalariga ko'ra tez o'zgarishi 
mumkin. Bu xususiyatlar Emili Brontening 
"Wuthering Heights" filmida Ketrin va Sherzod 
o'rtasidagi bo'lgan quyidagi suhbatda aniq 
tasvirlangan. 
Sherzod katta kresloda yarim uxlab o'tirdi. Karim uning oldiga borib, jiddiy 
ohangda gapira boshladi: "Siz meni yoqtirmaysiz, Sherzod, men boshqa 
kelmayman. Keling, xayrlashaylik va janob Hasanga aytaylik, siz meni ko'rishni 
xohlamaysiz va u bu borada boshqa gap gapirmasligi kerak. "O'tiring va 
shlyapangizni oling", deb javob berdi u. "Siz mendan ko'ra baxtliroqsiz. Ishoning, 
agar men ham shunday baxtli bo'la olsam, men ham sizdek bo'lardim. Ammo 
dadam mening kamchiliklarim haqida shunchalik ko'p gapiradiki va mendan 
shunday nafratlanadiki, men o'zimni hech narsaga arzimagandek his qilaman va 
sizga o'z tabiatimni ko'rsatolmayman, lekin bundan afsusdaman! 
Karim kuchli irodali va ehtirosli. U Sherzod bilan impulsiv, shiddatli tarzda 
gaplashadi. "Meni yoqtirmaganingiz uchun, keling, xayrlashaylik". Sherzod esa 
sovuqqon, qayg'uli va pushaymonlik bilan to'lib turganan yuragini ochadi. U 
Karimning salbiy fikrlari va his-tuyg'ularini harakatlar orqali o'zgartiradi. Karim 
“Men u haqiqatni aytganini his qildim va men uni kechirishim kerakligini his 
qildim va keyingi daqiqada janjallashsak ham, uni yana kechirishim kerak” deya 
fikrini o’zgartiradi. 
Suhbat monolog 
emas, dialogdir.
Suhbatni boshqarish 
va uning ishlatilishini 
tushunish lozim

---

7 
Sherzodning so'zlari bir qizga nisbatan samimiy sevgi va pushaymonlik 
tuyg'ulariga to'la. U otasining unga beadab odam sifatida munosabatda bo'lishi 
uning tabiatiga nafrat va yomon kayfiyatni olib kelganini hikoya qilganda, u juda 
jiddiy va ishonchli eshitiladi. Karim Sherzodning nochorligi, abadiy 
pushaymonligi va tavbasi haqidagi ta'sirli dalillari tufayli o'z fikrini o'zgartirishga 
rozi bo’ladi.