Microsoft Word ugay ona ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

50

Bu kitoblarning mohiyati nima? O’qiganga qanday foydasi tegadi-yu, nimani o‘rgata 

oladi?! 

Bu kitoblarni o‘qiganlarda ota-onasiga mag‘rur ko‘rinishni sharaf sanash, janjalkashlikka 

havas paydo bo‘lgani sezilardi, har holda bu kitoblar odob va axloq o‘rgatmasdi. Hali o‘n 

beshga to‘lmagan, qiyofalarini qaroqchilarga o‘xshatgan bezorichalar og‘zilarida sigaret 

bilan ko‘chada u yoq-bu yoqqa mag‘rur kezishadi. Bular o‘sha kitoblarni o‘qigan 

falokatzoda bolalardir. 

Bu kitoblarning nomidanoq to‘g‘ri emasligini, ularni xosiyatsiz ko‘llar hozirlaganini, 

urush-janjal, tubanlik zavqi mevasi ekanligini, millat bolalarini o‘sha maktabga xos 

bo‘lgan ulug‘ xususiyatlardan, buyuk vazifalardan hali kichikligadayoq mahrum etmoq 

niyatida tayyorlanganini bemalol bilib olsa bo‘ladi. Ba’zan dunyoning eng kuchli 

lashkariga bosh egmagan millatning bolalari tafakkur, ma’rifiy-ma’naviy jihatdan 

shunday buziladiki, ko‘rib ishongangiz kelmaydi. Bu kitoblar ichida qaroqchilik, 

axloqsizlik va shunga o‘xshash turli razolatlardan namuna topishingiz mumkin. Ammo 

insonga insoniylik yo‘lida bir odim otdiradigan, uni milliy odat va an’analarga bir qadar 

yaqinlashtiradigan biror narsani topish mumkin emas. Otalar bolam quvonsin deya olib 

kelgan bu kitoblar o‘elariga qarshi bolalari ko‘liga tutqazilgan to‘pponchalardir. Balki 

to‘plardir. Endi ko‘chalarini shu kitoblarga taqlidan bir-biriga to‘pponcha bilan hujum 

qilgan kovboylar, niqoblangan qaroqchilar tuta boshlaydi. Bular erta dorilfununda bilim 

oladigan bo‘lsalar, o‘sha bnlim-ni yaxshigina shaklda talonchilikda qo‘llay oladigan 

badbaxt va zavolli bolalardir. Bu bolalarga shu tahdid kinolar nazariy jihatdan yordam 

beradilar va axloqsizlik jihatini yana to‘ldiradi va quvvatlaydi. Bunga beparvo ota-onalar 

bir kun haqiqiy, ulkan sovuq qurol zavqini(!) totib ko‘rishlari aniq. 

Bu bolalar uchun ko‘cha— odobsiz so‘zlar dorilfununi. Faqat u yerda o‘qish-yozishni 

o‘rganmaydilar. Ikki kun o‘tgach, boshlang‘ich maktabda o‘rgangan harflaridan 

foydalanib ko‘chada o‘rgangan fahsh so‘zlarini hojatxonalarning devorlariga yozadilar. U 

yerlarni kufrlarga to‘ldirib bezash ularga zavq beradi... 

Husayinning do‘stlari tamomila o‘zlarini yo‘qotgan, yoshlik savdosiga sho‘ng‘ib, mutlaqo 

beboshlik daryosida suzib ketadiganlardan emas. Yoki hali bu holga yetib kelganlaricha 

Yo‘q. Faqat shu ahvolga yetib kelish uchun «bo‘l-bo‘l» qilishib suhbatlashishar, 

chekishar, muallimlarni tanqid va mazax qilish bilan mashg‘ul bo‘lishar, ammo bu 

ishlarini asosan maktabdan uzoqda qilishardi... 

O’sha tun Husayin chekmadi. Taklifni qabul qilmadi. Oralarida: «Qaranglar, uning og‘zi 

sasib qolarmish», — deb masxara qilganlar bo‘ldi. Zo‘rlab chektirmoqi bo‘lgan-lar bo‘ldi. 

Qo‘llaridan kelmadi. 

Husayinning jig‘iga tegardi. Uni mazax qilib, ko‘ngil ochmoqchi bo‘lardnlar. O’zlarini 

katta olishib, uni bola ko‘rardilar. «Yigitchilik degani ayollarga o‘xshab chekmasdan 

o‘tirish emas, — deyishardi. Husayin turib ketay desa, ortidan gap qilishadi. Qolaversa, 

bu mutlaqo bolalarcha harakat bo‘lardi. Shuning uchun vaznyatni ko‘ngilsiz tarafga 

burmadi, sabr etdi. 

Husayin onasi bilan bo‘lib o‘tgan azondagi ko‘ngalsiz suhbatdan so‘ng ming bir o‘ylar 

bilan maktabga keldi. Birinchi soat adabiyot darsi edi. Qora O’g‘lonning she’rlarini 

o‘qishardi. Husayin oxiridan ikkinchi qitaga diqqat qildi. Munozara qilayotganlar 

tinchlanmas va tinglashmasdi: 

Murodim so‘zlamoq bunda nasihat, 

Sizga munosibdir tinglamoq faqat,  

Mehribon bo‘lganga ko‘rsatma zahmat, 

Sevganning so‘zidan kechguvchi bo‘lma! 

---

O’gay ona (roman). Ahmad Lutfiy Qozonchi