Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш

Тавсиялар. 
Республикамиздаги барча турдаги туп-
роқларда ўстириш мумкин. Фақат шўр тупроқли ва ботқоқ 
ерларни ёқтирмайди.
ЯХЛИТ ҚИРРАЛИ ЗИРК, ҚИЗИЛ ЗИРК - 
БАРБАРИС ЦЕЛЬНОКРАЙНЫЙ
 – 
BERBERIS INTEGERIMA 
BUNGE
Ўсимликнинг тарқалиши.
Қизил зирк Ўзбекистоннинг 
Фарғона, Қашқадарё ва Сурхондарё вилоятлари тоғли қис-
мининг тошли тупроқларида ўсади. Умумий тарқалиш худуди 
Ўрта Осиё, Эрон, Афғонистон ҳисобланади.
Агротехник 
тадбирлар. 
Ўсимликнинг плантацияларини 
ташкил этиш учун 750-800 дона 
кўчат гектар ҳисобида сарфла-
нади. Кўчатлар экилишида 40х40 
см ўлчамли чуқурлар тайёрла-
нади. Тайёрланган чуқурларга 
кўчатлар ўтқазилади ва 1 кг чи-
риган гўнг солинади, илдизнинг 
тупроқ билан бирикишини таъминлаш учун 5 л сув қуйила-
ди. 1-вегетация йилида суғориш (апрель-сентябрь ойларида 
1 мартадан) 5 марта амалга оширилади. Кейинги йилларда 
ўсимлик кўчатлари субстратга мослашгандан сўнг бу тадбир 
2-3 мартадан амалга оширилади. 
Мева ҳосилдорлиги гектар ҳисобига 10-15 центнерни 
ёки илдиз ҳосилдорлиги 30-35 центнерни ташкил этади.
Тавсиялар. 
Тоғ олди ва тоғли ҳудудларда ўстириш ва 

---

14
100 китоб тўплами
кўпайтириш мумкин.
ДОРИВОР АСОРУН - ВАЛЕРИАНА 
ЛЕКАРСТВЕННАЯ -
VALERIANA OFFICINALIS
 L
Ўсимликнинг тарқалиши.
Бу ўсимлик географик тарқа-
лиши бўйича циркумбореал (Европанинг ўрта қисми ва 
шарқий ареаллари) ва Шарқий Осиё (Узоқ Шарқ) флористик 
воҳаларига мансуб. Ўзбекистонда доривор асорун интроду-
цент ўсимлик ҳисобланади.
Агротехник тадбирлар.
Уруғ 
эрта баҳорда экилади, бунда 
туп роқни тайёрлаб экишнинг 
кечикишига йўл қўймаслик ке-
рак. Кузда, ноябрь охирларида, 
уруғнинг унишига монелик қи-
ладиган барқарор совуқ тушиши 
олдидан экилади.
Асорун экиш учун бегона ўтлардан халос бўлган, текис, 
сув билан яхши таъминланган жой танланади. Экиш олди-
дан гектарига 30-40 кг гўнг ва 35-45 кг донадор суперфосфат 
солинади. Асосий шудгор ноябрь ойида 30 см чуқурликда 
ўтқазилади. Экишдан олдин уруққа ишлов беришнинг ҳожа-
ти йўқ. Гектарига 8 кг сарфланади. Уруғ 1-1,5 см чуқурликка 
экилади. 3-4 та барг чиқарганидан кейин 45-60 см масофада 
эгат олинади.
Ўсимлик ўсиши ва ривожланиши даврида 1-2 марта ўтоқ 
қилинади, ер 4-5 марта юмшатилади ва 9-10 марта суғори-
лади (апрель-1, май-2, июнь-июль-2-3, август-сентябрь-2). 
Tyпpoқ таркиби ва ернинг бегона ўт босганлик даражасига 

---

15
Доривор ўсимликларни ўстириш ва етиштириш
41–
китоб
боғлиқ равишда ҳар икки марта суғорилганидан кейин ер 
юмшатилади. Май ойида гектар ҳисобига 60-70 кг дан амми-
акли селитра солинади.
Иккинчи йили экин майдонларида ерни юмшатиш ба-
робарида баҳорги қўшимча озуқа берилади, бунда айниқ-
са гулдор пояни йўқотишга эътибор бериш керак. Бу тадбир 
ялпи гуллаш даврида ўсимлик ер устки қисмини 10-15 см ба-
ландликда ўроқ машинада ўриш йўли билан амалга ошири-
лади.
Ҳосил октябрь ойида йиғиб олинади, зеро илдизлар-
нинг ўсиши бутун куз мобайнида давом этаверади. Ҳосилни 
йиғиш-асорун йиғувчи ВК-03 комбайнида ёки янгидан уску-
наланган картошка йиғувчи комбайн ва картошка қазувчи 
мосламада ўтказилади. Янгидан ускуналанган йиғув мосла-
маларида ҳосил йиғишдан олдин КИР-1,5 ёки БМ-6 машина-
лари ёрдамида ўсимликнинг ер устки қисми ўриб олинади. 
Илдизлар барабанли ёки лаппакли ювувчи машиналарда 
яхшилаб ювилади, кейин яхши шамоллатиб туриладиган 
хоналардаги махсус жавонларга 15-20 см қалинликда ёйиб 
қўйилади ва паншахада вақти-вақти билан алмаштириб ту-
рилади. Ҳом ашёнинг барчаси хирмонга йиғилади, кирқил-
ган илдизлар эса қопларга жойланади. 
Тойланган хомашёни caқлаш муддати 3 йил, тойланмага-
ниники эса 2 йил.
Асорун қуруқ илдизи ҳосилдорлиги гектар ҳисобига
15-20 центнерни ташкил этади.