M. R. Tursunova xalqaro menejment

2.2. Xorijda atrof-muhitga moslashish omillari 
Xorijiy firma faoliyat yuritish jarayonida odatda milliy xususiyatlarga ega bo’lgan 
sharoitlarga moslashishi kerak bo’ladi. Bunda moslashish omillari ikki guruxga: 
sub’yektiv (xorijiy firmaning tashkiliy tuzilmasi va strategiyasiga bog’liq omillar) va 
26 

---

ob’yektiv (firma ta’sir ko’rsata olmaydigan va faqat moslashishga majbur bo’luvchi 
omillar) omillarga bo’linadi. Ushbu omillar quyidagilardan tashkil topgan: 
Huquqiy me’yorlar.
Xorijiy kompaniyaning chet elda samarali faoliyat 
yuritishining so’zsiz sharti bo’lib, qabul qiluvchi mamlakat qonunlariga rioya qilish 
hisoblanadi. Ularga federal, mahalliy va mintaqaviy qonuniy hujjatlar kiradi. Bunda 
huquqiy me’yorlarning milliy xususiyatlari ko’zga tashlanadi. Masalan, Yaponiyada 
biznesmenlar shartnomalarda qonuniy hujjatlarga asoslanmaslik va muzokaralarga 
huquqshunoslarni jalb qilmaslikni ma’qul ko’radi. Bu esa ularning sherikka nisbatan 
yuqori ishonchini namoyon qiladi. 
Kompaniya xodimlarining milliy mansubligi.
Sayyoramizdagi etnik guruhlar 
o’rtasidagi madaniy, iqtisodiy va siyosiy tafovutlar qabul qiluvchi mamlakatda menejment 
uslubiga, ishlab chiqarish va sotish usullariga moslashishga, mahalliy xodimlar bilan 
munosabatlarga va pirovardida mehnat unumdorligiga bevosita ta’sir etadi. Chet elda o’z 
millatidagi malakali ishchilar va xizmatchilarni, ya’ni bosh kompaniyaning shtab-
kvartirasi joylashgan mamlakat fuqarolarini ishlatish firmani xorijdagi samarali faoliyati 
uchun ishonchliroq. Shu bilan birga qabul qiluvchi mamlakat mutaxassislarini yollash bir 
qator afzalliklarga ega. Ularning mahalliy mintaqaviy va federal hukumat muassasalari 
bilan munosabatlarni o’rnatishlari yengilroq, o’z milliy bozorining xususiyatlarini, 
iste’molchilarning didlari va talablarini yaxshi biladilar va pirovardida xorijiy 
kompaniyaning qabul qiluvchi mamlakat sharoitlariga tezroq va osonroq moslashishiga 
yordam beradilar. 90-yillarda qabul qiluvchi mamlakat mutaxassislari sonining TMK 
boshqaruvining hatto yuqori darajalarida ko’payish holati ham ana shu sabablar bilan 
tushuntiriladi.