Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

Steril ishlab chiqarish talablari
Steril ishlab chiqarishning sifati birinchi navbatda xodimlarga, ularning tayyorgarligi, unga 
yondashuvi va talimi xamda jarayon muloxazalariga puxta bo’lishlariga bog’liq. Sterillikni 
taminlashda faqat yakuniy sterilizatsiya yoki sterillanganlik testlariga suyanish kifoya qilmaydi. 
Ishlab chiqarish faqat toza xonalarda amalga oshirilishi lozim-bular nazorat muxitidagi gigiyenik 
zonalar, xodimlar va materiallarga yo’llanma. Xonalarning tozaligini tozalik standartlari asosida 
saqlash lozim. Bu xonalarni bir xil filtrlangan havo bilan taminlash kerak.. ISO 16 644-1 ikki xil 
toza xonalarni farqlaydi, aynan toza xona (cleanroom) va toza zona (cleanzone). Sterillangan 
maxsulotlarni ishlab chiqarishni amalga oshirish usuliga qarab farqlash mumkin: 1) yakuniy 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
137 
qadoqlashda issiqlik (yoki boshqa) sterilizatsiya ko’zda tutilgan bo’lsa; 2) agar ishlab chiqarish 
bitta yoki barcha pog’onalarda aseptik sharoitda amalga oshirilsa. Turli xil operatsiyalar (dastabki 
xom ashyoni va qadoqlash materiallarini tayyorlash, retsepturani tuzish va to’ldirish) toza xonaning 
aloxida zonalarida amalga oshirilishi lozim.
Xonalarning klassifikatsiyasi. 
Sterillangan preparatni ishlab chiqarishda toza xonalarni 
klassifikattsiyalash tevarvk atrofning zarur xarakteristikalariga mos tarzda amalga oshiriladi. 
Ekpluatattsiya xolatida xar bir ishlab chiqarish operatsiya uchun bir xil meyordagi atrof muxitning 
tozaligi zarur. Bu maxsulotning yoki qayta ishlab chiqariladigan materiallarning mikrobli 
kontaminatsiya yoki zarrachalar bilan kontaminatsiyalanishining xavf-xatarini minimal darajaga 
keltirish uchun kerak( texnologik jixozlanish va xodimlar). Buning uchun xarakatsizlikning 
spetsifikasiga mos malum bir meyorga erishish talab etiladi(texnologik jixozlar o’rnatilgan va 
material mavjud emas). Sterillangan dori vositalarini ishlab chiqarishda xonalar tozaligining 4 xil 
tipi (grade) ajratiladi. A tipi – yuqori darajadagi xavf-xatarli operatsiyalar uchun lokal zonalar 
(local zone), masalan, idishlarni to’ldirish, ampulalarni ochish va aseptik sharoitda aralashtirish. 
Asosan bunday sharoitlar ish joyida 0,36-0,54 m/s tezlikdagi laminar havo oqimi bilan taminlanadi. 
Izolyatorlarda esa havo oqimining yo’nalishi va tezligining boshqa parametrlaridan foydalanish 
mumkin. B tipi aseptik tayorlash va to’ldirish uchun A tipidagi zonasining tevarak atrofini tashkil 
etadi. C va D tiplari: ma’suliyati kamroq bo’lgan steril ishlab chiqarish etaplarini bajarish uchun 
toza zonalar.