Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

2. Gravimetrik usul - havo tarkibidagi chang zarrachalarining miqdorini aniqlash . 
Bu usul tarkibida chang zarrachalarini tutgan ma’lum hajmdagi havoni suzgichdan (filtrdan) 
o‘tkazish natijasida tutib qolingan chang miqdoriga qarab baho berishga asoslangan. Hozirgi kunda 
havo tarkibidagi chang va tutun miqdorini aniqlash uchun hoki yo‘q filtr qog‘oz, perxlorvenil tolasi 
(FPP—15), oyna, mineral yoki paxta tolasidan foydalaniladi. 
Qog‘oz filtr yoki FPP—15 maxsus patronga (allonjga) o‘rnatiladi . 
Patronlar rezina naychalar orqali reometrga, u o‘z yo‘lida elektr chang tortuvchi asbobga 
ulanadi . 
Elektr chang tortuvchi yordamida reometr ko‘rsatkichiga qarab (1 daqiqada 15—20 litrdan 
ko‘p bo‘lmagan) havo patronga o‘rnatilgan filtr orqali ma’lum daqiqa tortiladi. 
Olingan natija: filtrni ishlatgandan keyingi og‘irligidan ish boshlanguncha bo‘lgan og‘irligi 
ayiriladi. 1 daqiqada necha litr havo o‘tkazilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich elektr chang tortuvchi necha 
daqiqa ishlaganiga ko‘paytirilib, m
3
ga aylantiriladi. 
Havodagi chang miqdorini aniqlashda elektr chang tortgichdan tashqari aspiratorlardan ham 
foydalanish mumkin. Havoni aspiratsiya qilish uchun kerak bo‘ladigan vaqt, uning qanchalik 
changlanganligiga qarab aniqlanadi. Bunda filtr og‘irligi 3-5 mg dan (FPP dan 1 mg) kam 
bo‘lmasligi kerak. 
Aspiratsiya vaqtida so‘rilgan havo hajmi oddiy sharoitlarga keltiriladi. Buning uchun 
quyidagi formuladan foydalaniladi: 
V
0
= V
t
– 273 x B

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
117 
(
273 + t) x 760 
Bu erda: V
0
– oddiy sharoitga keltirilgan aspiratsiyalangan havo 
V
t
– aspiratsiyalangan havo hajmi, litrlarda 
t- xonadagi havo harorati 
B-xonadagi barometrik bosim