Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

I.4.Sotsiologiyaning fanlar tizimidagi tutgan o`ziga xos o`rni va boshqa fanlar 
bilan o`zaro bog`liqligi. 
Sotsiologiya fani birinchi guruhga bog’liq bo’lgan, bevosita siyosatning o’zini
o’rganuvchi fanlar: 1) Siyosat falsafasi, 2) Siyosiy institutlar to’g’risidagi ta`limot. 
3) Xalqaro siyosat nazariyasi, 4 ) Siyosiy tarix kabi fanlar bilan uzviy aloqada
faoliyat yuritadi. Shuningdek, Sotsiologiya fani ikkinchi guruhdagi siyosatga
yondosh fanlar bilan ham bevosita bog’liq. Ular: 1) Siyosiy sotsiologiya. 2) Siyosiy 
psixologiya. 3) Siyosiy antropologiya. 4) Siyosiy geografiya. 5) Siyosiy astrologiya
fanlari bilan chambarchas bog’lanib ketgan. Masalan, 
Siyosiy sotsiologiya 
- siyosat 
va jamiyat, ijtimoiy tuzum va institutlar, jarayonlar o’rtasidagi o’zaro aloqadorlik
to’g’risidagi fan bo’lib, u bevosita sotsiologiya bilan jamiyat rivojlanishi
qonuniyatlarini birgalikda tahlil qilishda muhim ahamiyatga ega.
Sotsiologiya va siyosatshunoslik: 
Sotsiologiya fani siyosatshunoslik fani bilan 
uzviy aloqada bo`ladi. Sotsiologiya siyosatshunoslik uchun jamiyatda mavjud bo`lgan 
guruhlar o`rtasidagi munosabatlarga doir ko`plab ma`lumotlarni tayorlaydi va ynga 
etkazib beradi. Sotsiologiya o`zining 2 yo`nalishi orqali siyosatshunoslik fani bilan 
yanada bog`lanadi: 
a)Sotsiologiya va siyosat 
b)Sotsiologiya va siyosat munosabat 
Siyosiy sotsiologiya tushunchasi bizga ijtimoiy siyosatni, ijtimoiy hayotning 
siyosiy oqimini, ichki siyosatining ijtimoiy yo`nalganligini anglatadi. Sotsiologiya 
sistemasida siyosat sotsiologiyasi, davlat sotsiologiyasi , hokimiyat sotsiologiyasi , 
siyosiy munosabatlar sotsiologiyasi kabi yirik predmetlarning alohida predmeti 
sifatida mavjudligi bejiz emas. 
Sotsiologiya va siyosatshunoslik fani ham siyosatning ijtimoiy muhitga 
qiladigan ta`sirini o`rganadi. Ammo siyosatshunoslik fanidan sotsiologiyaning farqi
siyosiy sotsiologiya jamiyat a`zolarining ijtimoiy hayotida yuz beradigan
o`zgarishlarga qanday munosabatda bo`lishini hamda mehnat jamoalari, aholi turli 
qatlamlarinig fikir mulohazalarini umumlashtirish asosida xulosalar qiladi.Siyosiy
sotsiologiyada qilingan xulosalar asosida amaliy ko`rsatkichlarga,matematik hisob – 
kitoblaga asoslanadi.
Ijtimoiy v a gumanitar fanlar tizimida sotsiologiya alohida o’rinni egallaydi. Bu
bir nechta holatlar bilan belgilanadi: 
1.
U jamiyat haqidagi, uning hodisalari va jarayonlari haqidagi fan 
hisoblanadi. 
2.
U o’z ichiga umumiy sotsiologik nazariyalarni yoki hamma ijtimoiy- 
gumanitar fanlarning nazariya va metodologiyasi hisoblangan jamiyat nazariyasini 
oladi. 
3.
U jamiyat va inson hayotiy faoliyatining turli tomonlarini o’rganuvchi 
ijtimoiy-gumanitar va sotsial sohani o’z ichiga oladi. YA`ni, sotsiologiya - hayotning u 
yoki bu sohasini tadqiq etuvchi qonuniyatlardir. 

---

25 
4.
Inson va uning faoliyati, texnik va uslubiy jihatdan o’tkazilgan 
sotsiologik tadqiqotlar, gumanitar va ijtimoiy fanlar tomonidan zaruriy jihatdan 
o’rganiladi va hisobga olinadi. 
Falsafa, iqtisodiyot, tarix, siyosatshunoslik, psixologiya fanlari sotsiologiyaning 
shakllanishiga samarali ta`sir ko’rsatadi.