Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

Mikroneyrni ishga tayyorlash. 
Birinchi navbatda tarozining kolibrovkasi qilinadi. 
Buning uchun mikroneyr ko’rsatkich shkalasida romb shaklida bo’linma bor. Taroziga tosh 
(8 gr) qo’yiladi, ammo ko’rsatkichning strelkasi rombning o’rtasida turish kerak, buni taroz 
va havo kamerasining orasidagi uzatma vint bilan to’g’rilanadi. Tarozning kolibrovkasidan 
so’ng yuqori va pastki mikroneyr ko’rsatkichining kolibrovkasiga o’tiladi. Ishchi 
kamerasiga kolibrovkali shaybani joylashtiriladi, plunjerni ko’tarib (richagni tushirib), 
ishchi kameraning tepasida joylashgan o’ng vint bilan mikroneyrning yuqori nuqtasi 
kolibrlanadi. So’ng klapan yordamida ishchi kamerasidan havo chiqariladi va 
mikroneyrning nol ko’rsatkichi kolibrlanadi. Bundan keyin plunjerni tushirib (richagni 
ko’tarib), kolibrovkali shaybani chiqariladi. 
Mikroneyrni aniq kolibrovka qilish uchun kolibrovkali toladan foydalaniladi. 
Kolibrovkali tola paxtaning navi bo’yicha aniq bo’linmaydi, ammo mikroneyrni past 
ko’rsatkichi bilan kolibrovkali tola paxtaning past navlari uchun, yuqori ko’rsatkichi bilan 
kolibrovkali tola paxtaning yuqori navlari uchun ishlatiladi. Mikroneyrning 
ko’rsatkichlarida kolibrovkali tola 2,1 mic.dan 6,0 mic.gacha bo’ladi. Kolibrovka uchun 
mikroneyr tarozida yoki elektron tarozida, 8 gr kolibrovkali tolani o’lchab va keyin ishchi 
kamerasiga joylashtiriladi, so’ng ishchi kamerasining qopqog’i yopilib va plunjer ishlash 
holatiga ko’tariladi (richagni tushirib). 
Mikroneyr ko’rsatkich strelkasi kolibrovkali tolaning ko’rsatkichini aniqlash uchun 
kerak. Agar mikroneyr ko’rsatkichi kolibrovkali tolaning ko’rsatkichi bilan teng bo’lmasa, 
bunda uskunaning kolibrovkasi qaytariladi. Kolibrovkadan so’ng plunjer tushiriladi, ishchi 
kamerasining qopqog’i ochilib kolibrovkali tola chiqariladi.
Paxta tolasining mikroneyrini aniqlash uchun o’rtacha namuna olinadi, tarozda 8 
gramm paxta tolasi tortilib, ishchi kamerasiga solinadi. Ishchi kamerasining qopqog’i 
yopilib, plunjerni ishchi holatiga keltiriladi va mikroneyr ko’rsatkichi shkalasi bo’yicha 
yoziladi. So’ng plunjer tushiriladi, ishchi kamerasining qopqog’i ochiladi va paxta 
tolasining namunasi olinadi. 

---

Paxta tolasining partiyasidan 10% namunasidan mikroneyr ko’rsatkichi yoziladi. 
Sinash usullarini nazorat qilish uchun maxsus tartibda tasdiqlangan paxta tolasining 
standart (etalon) namunalari qo’llaniladi. 
Paxta tolasining chiziqli zichligi - tola massasini uning uzunligiga nisbati 
aniqlaydigan kattalikdir. Bu ko’rsatkich tolaning qalinligini aniqlaydi. 
Mikroneyr ko’rsatkichi namunadagi tola qalinligining havo o’tkazuvchanlik bo’yicha 
xarakteristikasidir. 
Ba’zi bir seleksiya navlari uchun mikroneyr ko’rsatkichi mikrogrammni duymga 
nisbatida bo’lgan chiziqli zichlik bilan to’g’ri kelishi mumkin. 
Xalqaro kelishuvlarga binoan bu ko’rsatkich paxta tolasining har xil seleksiya navlari 
uchun shartli mikroneyr shkalasi birligida qo’llaniladi. 
Sinalgan namunalarning massasi shu tipdagi asbob uchun o’zgarmas va u g’o’zaning 
seleksiya naviga bog’liq emas. 
Namunalarni sinashdan avval iqlim sharoitda, harakatdagi havo oqimi ostida kamida 
4 soat, yoki harakatsiz havo oqimi ostida 12 soat davomida, yoki namuna vaznining 
o’zgarishi 2 soat davomida 0,25 foizdan oshmagan hollarda undan kam vaqt davomida 
ushlab turiladi. 
Mikroneyr ko’rsatkichini aniqlash uchun LPS-4 qurilmasi qo’llanilganda sinash 
uchun namuna massasi 9,0±0,02 g. Sinash uchun namuna kichik-kichik qismlarda 
qurilmaning kamerasiga tolalarning to’p-to’p bo’lib yig’ilib qolishiga yo’l qo’yilmaydigan 
qilib joylashtiriladi. Zichlashgan va yig’ilib qolgan tolalar albatta qo’l bilan titiladi. Namuna 
orqali qurilmaning konstruksiyasiga bog’liq bo’lgan ma’lum bosim (yoki oqim) ostida havo 
oqimi yuboriladi. Asbob shkalasi bo’yicha hisob ±1 foiz aniqlikda bajariladi. 
Mikroneyr va LPS-4 asboblarida mikroneyr ko’rsatkichini aniqlash uchun 
ishlatilayotgan namuna sinash oldidan paxta analizatoridan o’tkazilmaydi.