Боҳодир эшов

бошқармалар, бўлимлар ва бўлинмалардан 
иборат бўлиб, уларнинг 
тузилиши ва ташкил этилиш тартиби, фаолият юритиш асослари Вазирлар 
Маҳкамаси тасдиқлайдиган тегишли низомлар билан белгиланади. Ҳокимнинг 
фаолиятини тўғри ташкил этишда ҳокимнинг биринчи ўринбосари ва 
ўринбосарлари фаолиятини ташкил этиш ўта муҳимдир. 
Туман таркибидаги шаҳар ва шаҳарчаларда Кенгашлар тузилмайди. 
Шаҳар тартибидаги туман ҳокими шаҳар ҳокими томонидан тайинланади ва 
шаҳар Кенгаши томонидан тасдиқланади. Шаҳар таркибига кирувчи туман 
ҳокимлари шаҳар ҳокимини расмий вакили ҳисобланади ва унга ҳисоб бериб 
туради. Туманлар таркибига кирувчи шаҳар ҳокимларининг тайинланиши ҳам 
шу тартибда амалга оширилади.
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари. 
1993 йил 2 
сентябрда бўлиб ўтган Олий Кенгашнинг ўн иккинчи чақириқ учунчи 
сессиясида ―Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари тўғрисида‖ги 
Қонун қабул қилинди бу ҳужжат 
қишлоқ, шаҳарча ва овуллар
таркибида 
тузиладиган фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органларининг тузилиши ва 
уларнинг ҳуқуқий ҳолатини белгилаб берди. 
Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари давлат ва жамият 
ишларини бошқаришда фуқароларга кўмаклашадилар. Улар ўз ҳудудларидаги 
ижтимоий-хўжалик вазифаларни ҳал этиш, оммавий-маданий тадбирлар 
ўтказиш, давлат ҳокимияти ва бошқарув органларига Республика раҳбарияти 
ва 
ҳукуматининг 
қарорларини 
бажариш 
мақсадида 
фуқароларни 
бирлаштиради. Конституцияда белгилаб қўйилганидек, ―шаҳарча, қишлоқ ва 
овулларда, шунингдек, улар таркибидаги маҳаллаларда ҳамда шаҳарлардаги 
маҳаллаларда 
фуқароларнинг йиғинлари 
ўзини-ўзи бошқариш органлари 
бўлиб, улар икки ярим йил муддатга раис (оқсоқол)ни унинг 
маслаҳатчиларини сайлайди. Ўзини-ўзи бошқариш органларини сайлаш 
тартиби, фаолиятини ташкил этиш ҳамда ваколат доираси қонун билан 
белгиланади‖. 
Фуқаролар йиғинини раис (оқсоқол) тегишли халқ депутатлари Кенгаши 
ѐки ҳоким билан келишилган ҳолда заруратга қараб чақиради. Фуқаролар 
йиғини шунингдек, халқ депутатлари Кенгаши, ҳоким томонидан ѐки шу 
ҳудудда яшаѐтган фуқароларнинг учдан бир қисми ташаббуси билан 
чақирилиши мумкин. 
Юқорида эслатилган Қонунда фуқаролар йиғини 
раиси (оқсоқол)
ва 
унинг маслаҳатчиларини сайлаш тартиби белгиланган бўлиб, уларни 
фуқароларнинг йиғини (йиғилиши) тегишли туман, шаҳар ҳокими билан 
келишган ҳолда сайлайди. 

---

446 
Фуқаролар йиғинларда қатнашиш ҳуқуқига эга бўлган барча аҳолининг 
ярмидан кўпроғи иштирок этган тақдирда йиғинлар ваколатли деб 
ҳисобланади, вакиллар йиғилишлари эса вакилларнинг камида учдан икки 
қисми келганда ваколатли ҳисобланади. Фуқаролар йиғини (йиғилиши)ни 
олиб бориш учун раѐсат сайланади. Йиғинни раис (оқсоқол) ѐки унинг 
маслаҳатчиларидан бири олиб боради. Барча масалалар бўйича қарорлар очиқ 
овоз бериш орқали ва оддий кўпчилик овоз бериш билан қабул қилинади.
Ўзини-ўзи бошқариш органлари ўз-ўзларига берилган ваколатлар 
доирасида қарорлар қабул қиладилар. Бу қарорларни тегишли ҳудудда 
яшайдиган барча фуқаролар бажаришлари шарт.