Kompyuter tarmoqlari laboratoriya mashg’ulotlarini bajarish uchun

oltik tolali kabellar (ing. Optic fiber cable).
Hozirda 
ular zamonaviy Intenetning asosi hisoblanadi. Ular ma’lulotlarni uzoq masofalarga 
yo’qotishlarsiz uzatish imkonini beradi. Uning tuzilishi quyidagicha: 
1)
Markazda o’zak (серцевина) (yadro deb ham nomlanadi) joylashgan. U 
asosiy yorug’lik uzatuvchi qism hisoblanadi. U kvars oynadan 
tayyorlanadi. 
2)
Keyin qobiq (оболочка) keladi. Uning asosiy vazifasi – bu nurning yadro 
chegarasidan chiqib ketishiga imkon bermasilik. Ya’ni bu o’ziga xos 
chegara. O’zak kabi u ham kvars oynadan tashkil topgan, ammo 
qobiqning sindirish ko’rsatkichi pastroq. Bu unga nurni toliq qaytarishi 
uchun kerak. 
3)
Va oxirgi qism – bu himoyalovchi qobiq (оплетка). 
Yuqorida aytilganidek, optik tolali kabellar amalda shishadan tashkil topgan, 
demak u mo’rt. Agar, misol uchun, o’rama juft kabeli tashqi izolyatsiyasi 
zararlanib 10 joyidan egilganda ham o’z sihini davom ettiraveradi, bu esa optik 
tolali kabellar uchun juda kritik holdir. Egilish kabel uzunligiga qarab belgilangan 
burchakda bo’lishi lozim. Uning kamchiligi shunda. Lekin ulkan afzalliklarga ham 
ega. Agar o’rama juft kuchaytirgichsizlarsiz maydonlarda 100 metrdan oshmasa, 
optik tolali kabellarda bu 10 km gacha yetadi. 

---

Laboratoriya ishini bajarish uchun uslubiy ko’rsatma 
Kompyuter tarmoqlarida foydalanish maqsadiga ko’ra tarmoq kabellarning 
ikki turidan foydalaniladi: to’g’ri va kross-o’tkazgich (cross-over cable, nul-xab). 
Bunday xollarda zamonaviy qurilmalar avtomatik aniqlash xususiyatiga ega 
bo’ladi yoki tarmoq kartasida MDI/MDIX so’zi yozilgan bo’lsa, qurilma qaysi 
juftliklar bo’yicha signallarni o’tkazishni o’zi aniqlaydi.
To’g’ri ulanish quyidagi maqsadlar uchun foydalaniladi: 

Bir tomonda – ShK, printer, televizor; 

Ikkinchi tomonda – router, switch. 
Kross-o’tkazgich xabdan foydalanmagan xolda ikki kompyuterni bir-biriga 
to’g’ridan-to’g’ri ulash uchun foydalaniladi.