Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

 
Namlanuvchi issiqlik almashgichlar.
Bunday uskunalar tashqi 
tomonidan suyuq holdagi issiqlik tashuvchi (odatda suv) bilan namlanib 
turuvchi zmeeviklardan iborat (2-rasm). Taqsimlab beruvchi tarnov orqali suv 
yuqorigi quvurga berilib, undan keyin pastki quvurga tushadi. Кetma-ket hamma 
quvurlardan o‘tgach, suv quvurlarning tagida joylashgan yig‘gichga tushadi. 
Odatda bunday sovitkichlar ochiq havoda joylashtirilgan bo‘ladi. Afzalliklari: 
sovituvchi suvning sarfi kam, tuzilishi sodda va arzon, quvurlarni tozalash oson. 
Namlovchi issiqlik almashinish uskunalari asosan suyuqlik yoki gazlarni 
sovitish hamda bug‘larni kondensatsiyalash maqsadida ishlatiladi. 
 
2-rasm.
Namlanuvchi issiqlik almashgich: 
1–tarnov; 2–tirsak; 3–quvur; 4–yig‘gich; 
I va II – issiqlik tashuvchi agentlar. 
 
Zmeevikli issiqlik almashgichlar. 
Bunday uskunalarda 25÷75 mm li 
quvurlardan tayyorlangan spiralsimon zmeeviklar suyuqlik bilan to‘ldirilgan 
idishda o‘rnatiladi. Botirilgan zmeevik quvurlaridan gaz yoki bug‘ 

---

126 
harakatlanadi. Zmeevikli issiqlik almashgichlarning diametri idishning 
o‘lchamlariga ko‘ra 300÷2000 mm ga teng bo‘lishi mumkin. Suyuqlik bilan 
to‘ldirilgan idishning hajmi katta bo‘lgani va idish ichidagi suyuqlikning 
tezligini juda kichik bo‘lganligi uchun zmeevikning tashqi devori tomonidagi 
bug‘ bilan suyuqlik orasidagi issiqlik berish koeffitsiyenti ham kichik qiymatga 
ega bo‘ladi. Uskunaning hajmini kamaytirish va suyuqlikning tezligini oshirish 
uchun uning ichiga stakanga o‘xshash idish tushiriladi (3-rasm). 
Zmeevik quvurlarida harakatlanayotgan bug‘ning bosimi 0,2÷0,5 MPa 
gacha bo‘lganda zmeevik uzunligining quvur diametriga nisbati 200÷245 
bo‘lishi mumkin. Agar bu nisbatning miqdori katta bo‘lsa, bug‘ kondensati 
zmeevik quvurlarining pastki qismida yig‘ilib, issiqlik almashinish tezligi 
kamayadi va gidravlik qarshiliklar ortib ketadi. 
Afzalligi: tuzilishi sodda, tayyorlash oson, issiqlik almashinish yuzasini 
almashtirish qulay, idishdagi suyuqlikning hajmi katta bo‘lganligi sababli 
rejimning o‘zgarishlariga uncha sezgir emas. Кamchiliklari: o‘lchami va 
gidravlik qarshiligi katta, idishdagi suyuqlikning tezligi kam bo‘lganligi uchun 
zmeevikning tashqarisidagi issiqlik berish koeffitsiyenti kichik, quvurlarning 
ichki yuzasini tozalash qiyin. 
 
3-rasm.
Zmeevikli issiqlik almashgich: 
1–zmeevik; 2–qobiq; 3,4–patrubkalar; I, II–issiqlik tashuvchi agentlar.