Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
киритилган сув кейинчалик ўз ўрнида ғоваклик ҳосил қилади. 
6.6-расм. Бетон мустаҳкамлиги ва сув сарфи ўртасидаги умумий 
боғланиш 
а-зичлаштирилмаган бикр бетон соҳаси; б-юқори зичлик ва 
мустаҳкамлик сохаси; в-ҳаракатчан бетон қоришмаси соҳаси; г-қуйма бетон 
қоришмаси соҳаси. 
Бетоннинг мустаҳкамлиги билан йирик тўлдиргич мустаҳкамлиги 
ўртасидаги боғланишни тўлдиргич доналарининг қочиш коэффициенти (

) 
орқали тавсифлаш мақсадга мувофиқдир. 
Йирик 
тўлдиргич 
доналари 
яқин 
жойлашганда 
бетоннинг 
мустаҳкамлиги тўлдиргичнинг мустаҳкамлигига бевосита боғлиқ бўлади, 
чунки тўлдиргич доналари бири-биридан цемент зарраси 2-3 диаметри 
ўлчамига нисбатан узоқликда бўлади. Ушбу омилни ҳисобга олиб, йирик 
тўлдиргичнинг мустаҳкамлиги цемент тоши мустаҳкамлигидан 1,5-2 марта 
юқори бўлиши керак. Бу ҳолат одатда юқори маркадаги бикр бетонларга 
хосдир. 
Цемент ҳамири миқдори кўп бўлган ҳаракатчан бетон қоришмаларида 

коэффициенти юқори бўлади, яъни, йирик тўлдиргич доналари бири-биридан 
узоқроқ жойлашади. Бу ҳолда бетоннинг мустаҳкамлиги цемент тошининг 
мустаҳкамлигига ва 
унинг тўлдиргич доналари билан ёпишиш 
мустаҳкамлигига боғлиқ бўлади. 
Сув сарфи, кг

м
3
Б
ето
нн
ин
г 
си
=
ил
иш
да
ги
м
ус
та
щ
ка
м
ли
ги
, МП
а 

---

232 
ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
1-расм.
Оғир бетон мустаҳкамлиги билан Ц

С ўртасидаги боғланиш 
(турли маркадаги цементлар ишлатилганда) 
Бетон мустаҳкамлиги ва цемент-сув нисбати (тажрибада кўп 
ишлатиладиган усул) ўртасидаги боғланиш, И.Боломей-Б.Скрамтаев 
формуласига асосан, турли маркадаги цементлар ишлатилганда, 6.7-расмда 
берилган. 
Оддий оғир бетонлар учун мустаҳкамлик формуласи қуйидагича: 
R
б

АR
ц
(Ц

С-0,5), Ц

С 

1,4-2,5 
R
б

А
1
R
ц
(Ц

С

0,5), Ц

С >2,5 
бу ерда: R
б
-28 сут. нормал шароитда қотган бетоннинг мустаҳкамлиги, 
МПа; R
ц
-цемент активлиги, МПа; А ва А
1
тўлдиргичлар сифатини ҳисобга 
олувчи коэффициентлар (14.1-жадвал).