Tilshunoslikka kirish fanining predmeti

JAHON  TILLARINI  KLASSIFIKATSIYALASH 
 
Tilshunoslik fanida tillarni ikki nuqtai nazardan klassifikatsiyalash bar-
cha  olimlar  tamonidan  tan  olingan.  Ulardan  birinchisi    G  e n e o l o g i k   
klassifikatsiyadir. 
Ushbu  klassifikatsiya  tillarning  tarixi  hamda  ushbu  tillarda so’zlovchi 
xalqlarning  tarixi  bilan  uzviy  boq’liq.  Tillar  eng  avvalo  leksik  va  fonetik 
jihatdan va nihoyat grammatik tamondan taqqoslanadi. 
Geneologik  klassifikatsiya bo’yicha tillar oilalarga, oilalar guruhlariga, 
guruhlar  esa  guruhchalarga,  guruhchalar  qarindosh  tillarga  bo’linadi.  Za-
monaviy tilshunoslar ma’lumotlariga ko’ra hozirgi kunda yigirmadan ortiq til 
oilalari mavjud.  
Tillar  oilasi  deganda  biror  bobo  tildan kelib chiqqan tillar yig’indisi 
nazarda tutiladi, masalan: xind-evropa tillari oilasi. 
Tilshunoslik  tarixida  tillarning  geneologik klassifikatiyasi bilan ko’plab 
olimlar shug’unlanganlar. Bu uzoq tarixga ega. 
1.  1538  yilda  Gvilelm  Pastellusning “Tillarning qarindoshligi haqida” nomli 
asari vujudga keldi. 
2.  Yuliy  Tsezarning  o’g’li  Iosif  Yustus  Skaliger  “Evropa  tillari  haqida 
mushohadalar” asarini yozdi. 
3.  Mihail  Vasilyevich Lomonosov 1755 yilda “Rossiya grammatikasi” nomli 
asarini e’lon qildi. 
Tilshunoslikning  tarixiy    metod  namoyondalari  tillarni  geneologik 
klassifikatsiya qilish borasida ulkan ishlar qildilar. Ularga: 
- olmon olimi Frans Bopp (1791-1867); 
- daniyalik olim Rasmus Kristian Rask (1787-1832); 
- rus olimi Aleksandr Xristoforovich Vostokov (1781-1864); 
- olmon tilshunosi Yakob Grimm (1785-1863); 
- olmon olimi Avgust Shlayxer (1821-1868); 
- yosh grammatiklar, Avgust Shlayxerning o’quvchisi        Gerhardt 
Paul; 
- rus olimi Fyodor Filipovich Fortunatov (1848-1914); 

---

 
33 
- shvetsariyalik olim Ferdinand de Sosyur (1857-1913); 
Geneologik klassifikatsiyaga ko’ra jahon tillari oila va guruhlarga bo’linadi.