«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

4.5.  ASOSIY VOSITALAR ESKIRISHINING
HISOBGA OLINISHI
Asosiy vositalar ishlab chiqarish jarayonida va tabiat kuchlari
ta’sirida asta-sekin eskirib boradi. O‘zining qiymatini ishlab chiqa-
rilayotgan mahsulot yoki bajarilayotgan ish qiymatiga sekin-asta
o‘tkazadi. Ular ikki xil – jismoniy va ma’naviy eskiradi.

















---

72
Obyektlarning foydalanish jarayonidagi eskirishi jismoniy eskirish
deyiladi.
Yuqori mehnat unumdorligini ta’minlaydigan, tuzilishi jihatidan
avval foydalanishda bo‘lgan eski obyektlar ularni jismoniy jihatdan to‘la
eskirgunga qadar ishlab chiqarishdan siqib chiqaradi. Bu ma’naviy
eskirish deyiladi.
Asosiy mahsulotlarning  mahsulot qiymatiga o‘tkazilgan qismi ularni
qayta tiklash manbayi hisoblanadi.
Mahsulot yoki bajarilgan ish tannarxiga o‘tkazib beriladigan asosiy
vositalar eskirgan qismiining qiymati amortizatsiya ajratmalari
deyiladi. Amortizatsiya summasi obyektning dastlabki qiymatini qayta
tiklash va kapital ta’mir bilan bog‘liq xarajatlarni qoplashi lozim.
Amortizatsiya summasi avval belgilangan me’yor asosida aniqlanadi.
Uy-joy, bino bo‘yicha amortizatsiya summasi faqat kapital ta’mir
xarajatlarini qoplash uchun ajratiladi. Yangi binolarni qurish bilan bog‘liq
sarflar esa kapital qo‘yilmalar hisobidan amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksining 23-moddasiga binoan
asosiy vositalarning amortizatsiya normalari quyidagicha belgilangan: